про́сам

прыслоўе, утворана ад прыметніка

станоўч. выш. найвыш.
про́сам - -

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

про́сам: п. прасі́ць о́чень проси́ть, умоля́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

про́сам,

У выразе: просам прасіць гл. прасіць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

про́са

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, ніякі род, 1 скланенне

адз.
Н. про́са
Р. про́са
Д. про́су
В. про́са
Т. про́сам
М. про́се

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

Во́сыпка ’мука або атрубы, якімі пасыпаюць корм жывёле’ (БРС); ’высыпка на целе, прышчы’ (БРС, Шат.). Укр. о́сипка ’здробнены ячмень, які даюць баранам у час злучкі і маладым баранчыкам; плата мукой або просам пастуху’, польск. osypka ’мука, якой пасыпаюць корм жывёле’, чэш. osypka ’сып’. Ад восып (гл.) з дапамогай суф. ‑ка. Параўн. высыпка.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

прасі́ць, прашу, просіш, просіць; незак.

1. каго-чаго, аб кім-чым і з інф. Звяртацца з просьбай да каго‑н., дабівацца чаго‑н. у каго‑н. Прасіць дапамогі. Прасіць прабачэння. □ Сёння людзі падраздзялення .. просяць аб прысваенні іхняй заставе імені «Васемнаццаці паўшых герояў». Брыль. — Паночку... паночку міленькі, не чапай мяне! — прасіла-маліла дзяўчына. Бядуля. // Прапаноўваць што‑н. рабіць. Прасіць, каб захоўвалі цішыню. Прашу заняць свае месцы.

2. што. Назначаць цану. Прасіць пяць тысяч за хату.

3. за каго-што. Разм. Клапаціцца аб кім‑н., заступацца за каго‑н. Прасіць за таварыша.

4. каго і без дап. Запрашаць, зваць. — Хлеб ды соль вам, — сказаў .. [Пракоп]. — Просім за стол, — адказаў бацька. Сабаленка. — Тады паглядзім зблізку, што гэта за народ, — сказаў гаспадар і загадаў слузе: прасі! Маўр.

5. што і без дап. Разм. Жабраваць. Калі старац аднойчы спыніўся пад акном, пачаў спяваць і прасіць міласціну, гаспадыня сказала рыжаму: «Вынесі яму чаго-небудзь». Кудраўцаў.

•••

Богам прашу — вельмі моцна прашу.

Есці не просіць — пра тое, што набыта, прыгатавана ў запас.

Есці просяць (боты, чаравікі і пад.) — пра дзіравы, паношаны абутак.

Міласці просім — ветлівае запрашэнне зрабіць што‑н.

Прасіць бізуна — сваімі ўчынкамі, паводзінамі заслугоўваць кары.

Прасіць ласкі — прасіць чыёй‑н. дапамогі або міласці.

Прашу прабачэння — прабач(це).

Просам прасіць — вельмі шчыра і настойліва прасіць, маліць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прасі́ць несов.

1. в разн. знач. проси́ть; (разрешения взять что-л. — ещё) спра́шивать; (настоятельно — ещё) моли́ть, умоля́ть;

п. дапамо́гі — проси́ть по́мощи;

дзіця́ про́сіць е́сці — ребёнок про́сит есть;

прашу́ паглядзе́ць на гэ́тую карці́ну — прошу́ посмотре́ть на э́ту карти́ну;

п. крэды́ту — проси́ть креди́та;

п. за ся́бра — проси́ть за дру́га;

тут про́сяць не куры́ць — здесь про́сят не кури́ть;

п. лі́тасці — моли́ть (умоля́ть) о поща́де;

п. дазво́лу ўвайсці́ — проси́ть (спра́шивать) разреше́ния войти́;

2. (назначать цену) проси́ть, спра́шивать, запра́шивать;

3. приглаша́ть, проси́ть, звать;

п. гасце́й да стала́ — приглаша́ть (проси́ть, звать) госте́й к столу́;

◊ п. прабачэ́ння (выбачэ́ння) — проси́ть проще́ния (извине́ния);

п. рукі́ — проси́ть руки́;

прашу́ (вас), про́сім (вас) — прошу́ (вас), про́сим (вас); пожа́луйте;

п. ла́скі — проси́ть по́мощи (ми́лости);

про́сам п. — о́чень проси́ть, умоля́ть;

п. рату́нку — взыва́ть о по́мощи;

бо́гам прашу́ — ра́ди бо́га;

бо́ты ка́шы про́сяць — сапоги́ ка́ши про́сят;

е́сці не про́сіць — есть не про́сит

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)