продкі, прашчуры, папярэднікі; бацькі, дзяды, прадзеды (перан.)

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)

дзяды́

‘продкі’

назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, множны лік, множналікавы

мн.
Н. дзяды́
Р. дзядо́ў
Д. дзяда́м
В. дзядо́ў
Т. дзяда́мі
М. дзяда́х

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

про́дак

назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. про́дак про́дкі
Р. про́дка про́дкаў
Д. про́дку про́дкам
В. про́дка про́дкаў
Т. про́дкам про́дкамі
М. про́дку про́дках

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

пра́дзед, -а, М -дзедзе, мн. -ы, -аў, м.

1. Бацька дзеда або бабулі.

2. звычайна мн. Продкі.

Нашы прадзеды.

|| прым. пра́дзедаўскі, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

дзяды́, -о́ў.

1. Людзі, якія жылі раней, продкі.

Д. і прадзеды нашы.

2. (з вялікай літары). Абрад памінання нябожчыкаў, а таксама дзень, калі выконваўся гэты абрад.

Восеньскія Д.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

бацькі́, -о́ў.

1. Бацька і маці ў адносінах да сваіх дзяцей.

Шанаваць бацькоў.

2. Продкі, папярэднія пакаленні.

Б. пакінулі нам мудры запавет.

|| прым. бацько́ўскі, -ая, -ае.

Б. сход.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

◎ *Прэ́дак, прэдок, прэдко ’продак, пачынальнік роду’ (ТС), продкі ’продкі’ (Ян.), ’продкі, бацькі, дзяды і прадзеды’ (Бяльк.), арэшкі ’продкі’ (чэрв., Сл. ПЗБ). Рус. предок, предки ’тс’, укр. предок ’продак’. Запазычанне з ц.-слав., звязанае з прѣд- (Цыхун, Зб. памяці Талстога, 419), гл. перад, а таксама Фасмер, 3, 357. Параўн. продак (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

прапра́дзед, ‑а, М ‑дзедзе, м.

1. Бацька прадзеда ці прабабкі.

2. толькі мн. (прапра́дзеды, ‑аў). Далёкія продкі. Гэта была старая, прапрадзедамі вытаптаная дарога. Асіпенка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Праро́дзікі ’продкі’ (Сцяшк. Сл.). З польск. praroclzicie ’прабацькі’ з адаптацыяй суфіксальнай часткі, магчыма, па тыпу бацькі (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

педанты́зм, ‑у, м.

Празмерны фармалізм, дробязная дакладнасць у чым‑н. [Малец:] — Але хто ведае, кім былі твае продкі? Мо і немцамі, бо вельмі ў цябе многа педантызму. Дамашэвіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)