прарэ́заць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
прарэ́жу |
прарэ́жам |
| 2-я ас. |
прарэ́жаш |
прарэ́жаце |
| 3-я ас. |
прарэ́жа |
прарэ́жуць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
прарэ́заў |
прарэ́залі |
| ж. |
прарэ́зала |
| н. |
прарэ́зала |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
прарэ́ж |
прарэ́жце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
прарэ́заўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
прарэ́заць, -э́жу, -э́жаш, -э́жа; -э́ж; -э́заны; зак., што.
1. Зрабіць чым-н. рэжучым адтуліну ў чым-н.
П. сукно. П. акно (прасячы, прапілаваць; спец.).
2. Рэзаць што-н. на працягу якога-н. часу.
3. перан. Прайсці, пралегчы праз што-н., упоперак чаго-н., перасячы што-н.
Маланка прарэзала неба.
Лоб прарэзалі маршчыны.
|| незак. прараза́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1 і 3 знач.) і прарэ́зваць, -аю, -аеш, -ае (да 1 і 3 знач.).
|| наз. прарэ́з, -у, м. (да 1 знач.), прарэ́зка, -і, ДМ -зцы, ж. (да 1 знач.), прараза́нне, -я, н. (да 1 знач.) і прарэ́званне, -я, н. (да 1 знач.).
|| прым. праразны́, -а́я, -о́е (да 1 знач.).
П. інструмент.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прарэ́заць сов.
1. в разн. знач. проре́зать (пилой — ещё) пропили́ть;
п. дзі́рку ў чым-не́будзь — проре́зать дыру́ (отве́рстие) в чём-л.;
маршчы́ны ~залі твар — морщи́ны проре́зали лицо́;
мала́нка ~зала не́ба — мо́лния проре́зала не́бо;
2. (нек-рое время) проре́зать
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прарэ́заць, ‑рэжу, ‑рэжаш, ‑рэжа; зак., што.
1. Зрабіць у чым‑н. адтуліну, разрэз чым‑н. рэжучым. У дарозе мы прарэзалі дзверы вагона, зламалі засаўку і на хаду саскочылі з поезда. Краўчанка. // Прасячы ці прапілаваць (дзверы, акно і пад.). Шырэй прарэзалі вокны [у хаце], атынкавалі лепшы канец. Лось.
2. Прайсці праз што‑н., упоперак чаго‑н.; пранізаць. Цёмнае неба над возерам прарэзала ад краю да краю доўгая і няроўная агністая лінія маланкі. В. Вольскі. // Пралегчы, працягнуцца праз што‑н. Дзве доўгія стужкі — чыгуначная і аўтамабільная магістралі — прарэзалі лясы, палі. Дадзіёмаў. // Перадачы, пралегчы (пра маршчыны, шрам). — Пра канвеер я думала, — як здалося Мікіту Мікітавічу, бесклапотна сказала Дзіміна, але лоб яе ўпершыню прарэзала маршчынка. Карпаў.
3. Пранесціся, раздацца (пра рэзкія, моцныя гукі). Крык, такі ўжо блізкі, яшчэ раз прарэзаў ветраную цёмную ноч і заціх. Пестрак.
4. Рэзаць некаторы час.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прараза́нне і прарэ́званне гл. прарэзаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прараза́ць і прарэ́зваць гл. прарэзаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ПАПРАРАЗÁЦЬ, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак., што.
Прарэзаць што-н. у многіх месцах, прарэзаць усё, многае.
П. абрус.
П. праёмы для акон.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
праразны́, -а́я, -о́е.
1. гл. прарэзаць.
2. Ушыты ў прарэз.
Праразныя кішэні.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прарэ́з, -у, м.
1. гл. прарэзаць.
2. мн. -ы, -аў. Прарэзанае месца, адтуліна.
Завесіць шторай п. дзвярэй.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
папрараза́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
Прарэзаць што‑н. у многіх месцах, прарэзаць усё, многае. Папраразаць паперу. Папраразаць праёмы для акон.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)