прарэ́заць

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. прарэ́жу прарэ́жам
2-я ас. прарэ́жаш прарэ́жаце
3-я ас. прарэ́жа прарэ́жуць
Прошлы час
м. прарэ́заў прарэ́залі
ж. прарэ́зала
н. прарэ́зала
Загадны лад
2-я ас. прарэ́ж прарэ́жце
Дзеепрыслоўе
прош. час прарэ́заўшы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

прарэ́заць, -э́жу, -э́жаш, -э́жа; -э́ж; -э́заны; зак., што.

1. Зрабіць чым-н. рэжучым адтуліну ў чым-н.

П. сукно. П. акно (прасячы, прапілаваць; спец.).

2. Рэзаць што-н. на працягу якога-н. часу.

3. перан. Прайсці, пралегчы праз што-н., упоперак чаго-н., перасячы што-н.

Маланка прарэзала неба.

Лоб прарэзалі маршчыны.

|| незак. прараза́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1 і 3 знач.) і прарэ́зваць, -аю, -аеш, -ае (да 1 і 3 знач.).

|| наз. прарэ́з, -у, м. (да 1 знач.), прарэ́зка, -і, ДМ -зцы, ж. (да 1 знач.), прараза́нне, -я, н. (да 1 знач.) і прарэ́званне, -я, н. (да 1 знач.).

|| прым. праразны́, -а́я, -о́е (да 1 знач.).

П. інструмент.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прарэ́заць сов.

1. в разн. знач. проре́зать (пилой — ещё) пропили́ть;

п. дзі́рку ў чым-не́будзь — проре́зать дыру́ (отве́рстие) в чём-л.;

маршчы́ны ~залі твар — морщи́ны проре́зали лицо́;

мала́нка ~зала не́ба — мо́лния проре́зала не́бо;

2. (нек-рое время) проре́зать

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

прарэ́заць, ‑рэжу, ‑рэжаш, ‑рэжа; зак., што.

1. Зрабіць у чым‑н. адтуліну, разрэз чым‑н. рэжучым. У дарозе мы прарэзалі дзверы вагона, зламалі засаўку і на хаду саскочылі з поезда. Краўчанка. // Прасячы ці прапілаваць (дзверы, акно і пад.). Шырэй прарэзалі вокны [у хаце], атынкавалі лепшы канец. Лось.

2. Прайсці праз што‑н., упоперак чаго‑н.; пранізаць. Цёмнае неба над возерам прарэзала ад краю да краю доўгая і няроўная агністая лінія маланкі. В. Вольскі. // Пралегчы, працягнуцца праз што‑н. Дзве доўгія стужкі — чыгуначная і аўтамабільная магістралі — прарэзалі лясы, палі. Дадзіёмаў. // Перадачы, пралегчы (пра маршчыны, шрам). — Пра канвеер я думала, — як здалося Мікіту Мікітавічу, бесклапотна сказала Дзіміна, але лоб яе ўпершыню прарэзала маршчынка. Карпаў.

3. Пранесціся, раздацца (пра рэзкія, моцныя гукі). Крык, такі ўжо блізкі, яшчэ раз прарэзаў ветраную цёмную ноч і заціх. Пестрак.

4. Рэзаць некаторы час.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прарэ́заць drchschneiden* vt, inschneiden* vt, usschneiden* vt; insägen vt, ussägen vt (пілой); гл. тс. праразаць

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

прараза́нне і прарэ́званне гл. прарэзаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прараза́ць і прарэ́зваць гл. прарэзаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ПАПРАРАЗЦЬ, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак., што.

Прарэзаць што-н. у многіх месцах, прарэзаць усё, многае.

П. абрус.

П. праёмы для акон.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

праразны́, -а́я, -о́е.

1. гл. прарэзаць.

2. Ушыты ў прарэз.

Праразныя кішэні.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прарэ́з, -у, м.

1. гл. прарэзаць.

2. мн. -ы, -аў. Прарэзанае месца, адтуліна.

Завесіць шторай п. дзвярэй.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)