праклё́н

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. праклё́н праклё́ны
Р. праклё́ну праклё́наў
Д. праклё́ну праклё́нам
В. праклё́н праклё́ны
Т. праклё́нам праклё́намі
М. праклё́не праклё́нах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

праклён, -у, мн. -ы, -аў, м.

1. Крайняе і беспаваротнае асуджэнне са злавесным прадраканнем, пажаданнем (высок.).

П. вайне.

2. Гнеўнае, лаянкавае слова.

Наўздагон сыпаліся праклёны.

3. Ужыв. як выклічнік для выказвання гневу, крайняга раздражнення (разм.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

праклён, -ну м., в разн. знач. прокля́тие ср.;

стра́шны п. — стра́шное прокля́тие;

наўздаго́н сы́паліся ~ны — вслед сы́пались прокля́тия

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

праклён, ‑у, м.

1. Лаянкавае слова, лаянка, абурэнне. Але Базыль, не зважаючы на лаянку і праклёны жонкі, хутка прапаў у чорных дзвярах сянец... Нікановіч. — Каб на вас халера, — паслала.. [Алаіза] некаму праклён. Арабей.

2. Крайняе асуджэнне, якое суправаджаецца злавесным прадраканнем, пажаданнем. — Праклён вайне! — вось што.. [Томас] сказаў. Васілёнак.

3. у знач. выкл. Ужываецца для выказвання гневу, раздражнення, абурэння. [Клюге:] Але ніхто не думае здавацца, Ніхто не трусіць... О, праклён!.. Бачыла.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Праклён ’лаянкавае слова, лаянка, абурэнне’, ’крайняе асуджэнне’ (ТСБМ, Шат., Касп., Др.-Падб., Гарэц.; карэліц., зэльв., Сл. ПЗБ), проклён ’тс’ (ТС). Да праклінаць < клясці.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

пракля́ты, -ая, -ае.

Які выклікае праклён, ненавісны.

П. вораг.

Праклятая хвароба.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

кляцьба́, -ы́, ж.

1. гл. клясці.

2. Словы лаянкі, якімі выказваюць пажаданне зла, няшчасця каму-н.; праклён.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

не́мач, -ы, ж. (разм.).

1. Недамаганне, слабасць, хвароба.

Забывацца на сваю н.

2. Гора, няшчасце.

◊

Каб на яго (яе, іх, цябе, вас) немач; няхай яго (яе, іх, цябе, вас) немач (разм., груб.) — праклён са знач. «чорт яго (яе, іх, цябе, вас) бяры».

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

адсо́хнуць, 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., -со́хне; -со́х, -хла; зак.

1. Пра часткі раслін: засохшы, адпасці.

Галінка адсохла.

2. Пра частку цела: страціць здольнасць рухацца, дзейнічаць з прычыны хваробы (разм.).

Рука адсохла.

◊

Каб табе язык адсох — праклён таму, хто нядобра сказаў.

|| незак. адсыха́ць, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пракля́цце, ‑я, н.

Тое, што і праклён. — Пракляцце лютым катам ад мяне, Ад жонкі партызана перадай! Танк. О, пракляцце!.. За што мне Гэткі суджаны лёс? Бачыла.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)