пра́вы

прыметнік, якасны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. пра́вы пра́вая пра́вае пра́выя
Р. пра́вага пра́вай
пра́вае
пра́вага пра́вых
Д. пра́ваму пра́вай пра́ваму пра́вым
В. пра́вы (неадуш.)
пра́вага (адуш.)
пра́вую пра́вае пра́выя (неадуш.)
пра́вых (адуш.)
Т. пра́вым пра́вай
пра́ваю
пра́вым пра́вымі
М. пра́вым пра́вай пра́вым пра́вых

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

пра́вы

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. пра́вы пра́вая пра́вае пра́выя
Р. пра́вага пра́вай
пра́вае
пра́вага пра́вых
Д. пра́ваму пра́вай пра́ваму пра́вым
В. пра́вы (неадуш.)
пра́вага (адуш.)
пра́вую пра́вае пра́выя (неадуш.)
пра́вых (адуш.)
Т. пра́вым пра́вай
пра́ваю
пра́вым пра́вымі
М. пра́вым пра́вай пра́вым пра́вых

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

і́нахадзь, -і, ж.

Спосаб конскага бегу, пры якім конь адначасова выкідвае наперад і апускае то абедзве правыя, то абедзве левыя нагі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ле́ва-пра́вы

прыметнік, якасны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. ле́ва-пра́вы ле́ва-пра́вая ле́ва-пра́вае ле́ва-пра́выя
Р. ле́ва-пра́вага ле́ва-пра́вай
ле́ва-пра́вае
ле́ва-пра́вага ле́ва-пра́вых
Д. ле́ва-пра́ваму ле́ва-пра́вай ле́ва-пра́ваму ле́ва-пра́вым
В. ле́ва-пра́вы (неадуш.)
ле́ва-пра́вага (адуш.)
ле́ва-пра́вую ле́ва-пра́вае ле́ва-пра́выя (неадуш.)
ле́ва-пра́вых (адуш.)
Т. ле́ва-пра́вым ле́ва-пра́вай
ле́ва-пра́ваю
ле́ва-пра́вым ле́ва-пра́вымі
М. ле́ва-пра́вым ле́ва-пра́вай ле́ва-пра́вым ле́ва-пра́вых

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

ле́ва-пра́вы

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. ле́ва-пра́вы ле́ва-пра́вая ле́ва-пра́вае ле́ва-пра́выя
Р. ле́ва-пра́вага ле́ва-пра́вай
ле́ва-пра́вае
ле́ва-пра́вага ле́ва-пра́вых
Д. ле́ва-пра́ваму ле́ва-пра́вай ле́ва-пра́ваму ле́ва-пра́вым
В. ле́ва-пра́вы (неадуш.)
ле́ва-пра́вага (адуш.)
ле́ва-пра́вую ле́ва-пра́вае ле́ва-пра́выя (неадуш.)
ле́ва-пра́вых (адуш.)
Т. ле́ва-пра́вым ле́ва-пра́вай
ле́ва-пра́ваю
ле́ва-пра́вым ле́ва-пра́вымі
М. ле́ва-пра́вым ле́ва-пра́вай ле́ва-пра́вым ле́ва-пра́вых

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

сацыялі́ст, ‑а, М ‑сце, м.

1. Член сацыялістычнай партыі; паслядоўнік сацыялістычнай вучэння.

2. Прыхільнік сацыялізма (у 3 знач.). Правыя сацыялісты. Буржуазны сацыяліст.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шка́нцы, ‑аў; адз. няма.

Спец. Сярэдняя частка верхняй палубы ваеннага карабля (ад грот-мачты да юта), дзе адбываюцца ўсе афіцыйныя цырымоніі (агляды, парады, сустрэчы і пад.). Каманда выстраена на шканцах. Правыя шканцы. Левыя шканцы.

[Гал. schans.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

і́нахадзь, ‑і, ж.

Адзін са спосабаў конскага бегу, пры якім конь адначасова выкідвае і апускае то абедзве правыя нагі, то абедзве левыя. Коні шпаркай інахаддзю прамчаліся па матава-зялёным лузе, пакінуўшы на роснай траве дзве цёмныя дарожкі, пераплылі з ходу рэчку. Хомчанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пра́вы 1, ‑ая, ‑ае.

1. Размешчаны з таго боку, які з’яўляецца процілеглым леваму. [Палкоўнік] сунуў правую руку ў кішэню і насцярожана азірнуўся. Паслядовіч. Праз правае плячо звесілася цяжкая светлая каса. Корбан. Трэба пераправу Па вадзе зрабіць, Каб па бераг правы Ўсіх перавазіць. Бядуля.

2. Рэакцыйны, кансерватыўны, варожы перадавым плыням у палітычным і грамадскім жыцці (ад традыцыйнага размяшчэння членаў рэакцыйных партый у правай ад старшыні частцы зала). Правая партыя. // (у знач. наз. пра́выя, ы́х). Людзі з кансерватыўнымі, рэакцыйнымі поглядамі. // Які варожа адносіцца да палітыкі камуністычнай партыі ўнутры самой партыі, капітулянцкі. Перамога сацыялізма была дасягнута ва ўпорнай барацьбе супраць трацкістаў і правых капітулянтаў. «Звязда».

пра́вы 2, ‑ая, ‑ае.

1. Справядлівы, праўдзівы. Чым мне быць у нямецкай няволі, Лепш у правым загінуць баю. Астрэйка.

2. Не вінаваты, які дзейнічае па праўдзе. За яго палезу ў бойку — Вінаваты ён ці правы Мне ўсё роўна: ён мой друг! Панчанка.

3. часцей кар. ф. (праў, права́). Які правільна, беспамылкова думае, гаворыць. Андрэй Міхайлавіч адчуваў, што Гогіберыдзе правы ад першага свайго слова да апошняга, што не мае сёння будучыні ягоны праект. Самуйлёнак. — Пракапенка праў па-свойму, — сказаў Андрэй Давыдавіч, — а Гурба — па-свойму. Кулакоўскі.

•••

Правая рука чыя гл. рука.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)