по-над предлог с твор. па-над (чым).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
па-над предлог с твор. вдоль над, над, по-над;
шуме́ў па-над Нёманам бор — шуме́л по-над Нёманом бор;
ме́сяц плыве́ па-над ле́сам — ме́сяц плывёт над ле́сом
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
з-над предлог с род., разг. (с места расположения над чем-л., по чему-л.) с;
з-над Пры́пяці — с При́пяти
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вдоль
1. нареч. удо́ўж, уздо́ўж;
2. в знач. предлога уздо́ўж; (по) наўсця́ж; (над) па-над;
вдоль стены́ стоя́т по́лки уздо́ўж сцяны́ стая́ць палі́цы;
вдоль доро́ги наўсця́ж даро́гі;
◊
вдоль и поперёк уздо́ўж і ўпо́перак.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ По́хад 1 ’рэшткі пры ўзважванні бульбы, мукі і інш.’ (паўн.-усх., КЭС). Ад хадзіць (гл.) з дапамогай лрыст. по-, параўн. адыход, адход ’рэшткі чаго-небудзь’.
◎ По́хад 2 ’месца над асеццю’ (Мат. Маг.), ’яма перад печкай у асеці’ (Мат. Гом., Бяльк.). Ад хадзіць (гл.) з дапамогай прыст. wo-, аднак матывацыя застаецца нявысветленай.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пролете́ть сов., в разн. знач. праляце́ць;
пролете́ть по во́здуху праляце́ць у паве́тры;
ка́мень пролете́л у меня́ над голово́й ка́мень праляце́ў у мяне́ над галаво́й;
пролете́л курье́рский по́езд праляце́ў кур’е́рскі цягні́к;
зима́ пролете́ла зіма́ праляце́ла.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
рабо́тать несов.
1. працава́ць, рабі́ць;
рабо́тать по на́йму працава́ць па на́йме;
рабо́тать над кни́гой працава́ць над кні́гай;
рабо́тать со словарём працава́ць са сло́ўнікам;
рабо́тать в колхо́зе працава́ць (рабі́ць) у калга́се;
парово́зы рабо́тают на не́фти и угле́ параво́зы працу́юць на на́фце і ву́галі;
2. (действовать) дзе́йнічаць, служы́ць;
рука́ не рабо́тает рука́ не дзе́йнічае (не слу́жыць);
◊
рабо́тать над собо́й працава́ць над сабо́й;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Пане́бнік ’перакладзіна ў кроснах, да якой прывязвалі чапелкі’ (ТС, Мат. Гом.), панебнік, панебніца ’тс’ (Бяльк.), паднебныс, панёбіч, панебніца. Дэрываты ад нёба (гл.). Аналагічна ў іншых слав. мовах у розных значэннях: рус. по‑ нёбо ’неба (у роце); скляпенне ў рускай печы’, понёбница ’дах, навес над варотамі’, чэш. літ. podnebi ’надвор’е’, дыял. ’неба ў роце’. Пэўнай семантычнай паралелі няма.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
стла́ться несов.
1. в разн. знач. сла́цца;
над на́ми стла́лось голубо́е не́бо над на́мі сла́лася блакі́тнае не́ба;
чёрный дым стла́лся по боло́ту чо́рны дым сла́ўся па бало́це;
стла́ться в ку́хне сла́цца ў ку́хні;
2. страд. сла́цца; см. стлать.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Зад. Рус., укр., балг., макед. зад, польск., в.-луж., чэш. zad ’тс’, славен. zad прыслоўе ’назад, ззаду’, серб.-харв. за̑д ’задняя частка цела’, балг., макед. (прысл., прыназ.) зад ’ззаду, услед за’. Ст.-слав. зади (прысл.) ’ззаду, назад’. Ст.-рус., ст.-бел. задъ ’задняя частка, задні бок розных прадметаў’. Прасл. zadъ. Праабражэнскі (1, 240) расчляняе за‑дъ (як пере‑дъ), параўн. над‑ъ, по‑дъ. Відэман, BB, 30, 222; Мейе, RÉS, 9, 127; Шанскі, 2, З, 27; БЕР, 1, 584–585; Махэк₂, 708; Покарны, 1, 452. Фасмер (2, 73), які схіляецца да гэтага пункту гледжання, дае і супастаўленні з авест. zadah грэч. χόδανος ’зад’, арм. jet ’хвост’ і інш.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)