по́рох по́рах, -ху м.;

безды́мный по́рох бязды́мны по́рах;

◊

по́рох да́ром тра́тить по́рах дарэ́мна тра́ціць;

по́роху не хвата́ет по́раху не хапа́е;

он по́роха (по́роху) не вы́думает ён по́раху не вы́думае;

поню́хать по́роху паню́хаць по́раху;

держа́ть по́рох сухи́м трыма́ць по́рах сухі́м;

по́рохом па́хнет по́рахам па́хне;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

бязды́мны безды́мный;

○ б. по́рах — безды́мный по́рох

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ды́мны ды́мный; дымя́щий;

○ д. по́рах — ды́мный по́рох

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

по́рах, -ху м., прям., перен. по́рох;

○ бязды́мны п. — безды́мный по́рох;

◊ п. дарэ́мна тра́ціць — по́рох да́ром тра́тить;

не хапа́е ~ху — не хвата́ет по́роху;

~ху не вы́думае — по́роха (по́роху) не вы́думает (не изобретёт);

паню́хаць ~ху — поню́хать по́роху;

не ню́хаць ~ху — не ню́хать по́роху;

па́хне ~хам — па́хнет по́рохом;

трыма́ць п. сухі́м — держа́ть по́рох сухи́м;

ёсць яшчэ́ п. у парахаўні́цах — есть ещё по́рох в пороховни́цах

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

По́рах 1 ’пыл’, ’парушынка’, ’прах’ (Нас., Нік., Уладз., Байк. і Некр.: круп., Сл. ПЗБ), укр. по́рох ’тс’, рус. дыял. по́рох ’тс’, польск. proch ’пыл’, prochy ’астанкі’, славац. prach ’пыл’, чэш. prach ’тс’, славен. prah ’пыл’, pȓh ’пыл; попел’; ’плесня’, серб.-харв. prȃh ’тс’, балг. прах ’пыл, парашок’, макед. прав ’тс’, ст.-слав. прахъ ’тс’. Прасл. *porxъ ’пыл’, вытворнае ад варыянтнай асновы *porx‑/*pъrx‑/*pьrx‑ < і.-е. *pers‑/*porso‑ ’марасіць’ > ’пырскаць’, ’дробна сыпаць, абсыпаць’, прадстаўленай таксама ў персць ’шчопаць’ (гл.), рус. дыял. персть ’пыл, прах, зямля’, укр. персть ’зямля’, балг. пръст ’зямля, попел, прах’. Гл. по́рскаць, парахня, парахно. На падставе славен. pȓh ’пыл’ Сной₂ (573) супрацьпастаўляе прасл. *pьrxъ, якое звязваецца з *pьrati ’ляцець’, што неабавязкова, гл. Куркіна, Этимология–1994–1996, 199.

По́рах 2 ’выбуховае рэчыва’ (ТСБМ, Сцяшк. Сл., Бес., Нас., Байк. і Некр., Сл. ПЗБ), укр. по́рох, рус. по́рох, польск. proch (strzelniczy), запазычанае літ. pãrakas ’тс’. Тэрміналагізаванае ўтварэнне на базе порах 1 (гл.) з поўнагалоссем, што не уласціва паўднёваславянскім мовам; звязана з дамешкай у склад выбуховага рэчыва вугальнага пылу, парашку. У ст.-бел. з XVI ст., у рус. сустракаецца з канца XVI — пачатку XVII ст. (Чарных. 58; Цыганенка, 319–320).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

пороховни́ца парахаўні́ца, -цы ж.;

◊

есть ещё по́рох в пороховни́цах ёсць яшчэ́ по́рах у парахаўні́цах;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

парахаўні́ца ж., уст. пороховни́ца;

◊ ёсць яшчэ́ по́рах у ~цы — есть ещё по́рох в пороховни́це

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

нюхать несов. ню́хаць;

(и) не нюхал (чего́-л.) (і) не ню́хаў (чаго́-не́будзь);

нюхать по́рох ню́хаць по́рах;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

запа́льны

1. спец. запа́льный, зажига́тельный;

з. шнур — запа́льный шнур;

~ная бо́мба — зажига́тельная бо́мба;

2. тех., горн. затра́вочный;

з. по́рах — затра́вочный по́рох

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

дарэ́мна нареч.

1. напра́сно, бесполе́зно, тще́тно, беспло́дно;

2. да́ром, беспла́тно;

1, 2 см. дарэ́мны;

◊ д. тра́ціць час — зря теря́ть вре́мя;

ну, гэ́та д.! — ну, э́то зря, напра́сно;

д. хлеб е́сці — зря хлеб есть;

по́рах д. тра́ціць — по́рох да́ром тра́тить;

д. не про́йдзе — (што, каму) да́ром не обойдётся (что, кому)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)