по́лацкі

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. по́лацкі по́лацкая по́лацкае по́лацкія
Р. по́лацкага по́лацкай
по́лацкае		 по́лацкага по́лацкіх
Д. по́лацкаму по́лацкай по́лацкаму по́лацкім
В. по́лацкі (неадуш.)
по́лацкага (адуш.)		 по́лацкую по́лацкае по́лацкія (неадуш.)
по́лацкіх (адуш.)
Т. по́лацкім по́лацкай
по́лацкаю		 по́лацкім по́лацкімі
М. по́лацкім по́лацкай по́лацкім по́лацкіх

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

крыві́цка-по́лацкі

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. крыві́цка-по́лацкі крыві́цка-по́лацкая крыві́цка-по́лацкае крыві́цка-по́лацкія
Р. крыві́цка-по́лацкага крыві́цка-по́лацкай
крыві́цка-по́лацкае		 крыві́цка-по́лацкага крыві́цка-по́лацкіх
Д. крыві́цка-по́лацкаму крыві́цка-по́лацкай крыві́цка-по́лацкаму крыві́цка-по́лацкім
В. крыві́цка-по́лацкі (неадуш.)
крыві́цка-по́лацкага (адуш.)		 крыві́цка-по́лацкую крыві́цка-по́лацкае крыві́цка-по́лацкія (неадуш.)
крыві́цка-по́лацкіх (адуш.)
Т. крыві́цка-по́лацкім крыві́цка-по́лацкай
крыві́цка-по́лацкаю		 крыві́цка-по́лацкім крыві́цка-по́лацкімі
М. крыві́цка-по́лацкім крыві́цка-по́лацкай крыві́цка-по́лацкім крыві́цка-по́лацкіх

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

ві́цебска-по́лацкі

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. ві́цебска-по́лацкі ві́цебска-по́лацкая ві́цебска-по́лацкае ві́цебска-по́лацкія
Р. ві́цебска-по́лацкага ві́цебска-по́лацкай
ві́цебска-по́лацкае		 ві́цебска-по́лацкага ві́цебска-по́лацкіх
Д. ві́цебска-по́лацкаму ві́цебска-по́лацкай ві́цебска-по́лацкаму ві́цебска-по́лацкім
В. ві́цебска-по́лацкі (неадуш.)
ві́цебска-по́лацкага (адуш.)		 ві́цебска-по́лацкую ві́цебска-по́лацкае ві́цебска-по́лацкія (неадуш.)
ві́цебска-по́лацкіх (адуш.)
Т. ві́цебска-по́лацкім ві́цебска-по́лацкай
ві́цебска-по́лацкаю		 ві́цебска-по́лацкім ві́цебска-по́лацкімі
М. ві́цебска-по́лацкім ві́цебска-по́лацкай ві́цебска-по́лацкім ві́цебска-по́лацкіх

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

смале́нска-по́лацкі

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. смале́нска-по́лацкі смале́нска-по́лацкая смале́нска-по́лацкае смале́нска-по́лацкія
Р. смале́нска-по́лацкага смале́нска-по́лацкай
смале́нска-по́лацкае		 смале́нска-по́лацкага смале́нска-по́лацкіх
Д. смале́нска-по́лацкаму смале́нска-по́лацкай смале́нска-по́лацкаму смале́нска-по́лацкім
В. смале́нска-по́лацкі (неадуш.)
смале́нска-по́лацкага (адуш.)		 смале́нска-по́лацкую смале́нска-по́лацкае смале́нска-по́лацкія (неадуш.)
смале́нска-по́лацкіх (адуш.)
Т. смале́нска-по́лацкім смале́нска-по́лацкай
смале́нска-по́лацкаю		 смале́нска-по́лацкім смале́нска-по́лацкімі
М. смале́нска-по́лацкім смале́нска-по́лацкай смале́нска-по́лацкім смале́нска-по́лацкіх

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

удзе́л ​1, ‑у, м.

Сумесная дзейнасць пры выкананні чаго‑н., супрацоўніцтва. Прыняць удзел у выбарах. □ Маршрут паходу быў вызначан Букрэем і дзедам Талашом пры жывым удзеле паўстанцаў-партызан. Колас. Міколкавы прыгоды надалей доўга абыходзіліся без удзелу дзеда Астапа. Лынькоў. // Непасрэдныя адносіны, дачыненне да чаго‑н. Давесці ўдзел у злачынстве. // Наяўнасць, прысутнасць чаго‑н. у чым‑н. На ўдзелу голасу і шуму зычныя падзяляюцца на санорныя і шумныя. Юргелевіч.

удзе́л ​2, ‑а, м.

Гіст. На Русі 12–16 стст. састаўная частка буйных вялікіх княстваў, якая кіравалася членам велікакняжацкай сям’і; удзельнае княства. Зямля Полацкая была багатая і адчувала сілу, каб не лічыць сябе дробным удзелам, пазбаўленым пэўнай аўтаноміі. Хадкевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Нет ’няма; не’ (Сл. ПЗБ, ТС, Пятк.), ст.-бел. нѣтъ ’тс’ (Полацкая грамата 1399 г.), рус. нет ’тс’, укр. дыял. ніт ’тс’, славац. дыял. niet ’тс’, балг. дыял. нет ’не’ (Спис, на Бълг. ак. на науките. Кл. ист.-филол., кн. 8. София, 1914, 99). Зафіксаваную ў Бібліі Скарыны і ў Евангеллі Цяпінскага (1580) форму нѣтъ Карскі (2–3, 7, 260) выводзіць з ne + je + тоу (гл. не, ёсць, тут); параўн. у апошняга ў паралельных тэкстах: ст.-бел. ничого нетъ, ст.-слав. ничегожѣ есть (гл. таксама Сабалеўскі, Лекции, 249; Праабражэнскі, 1, 596; Фасмер, 3, 67); меркаванні адносна рус. і ўкр. нет/ніт: з ne‑je‑tъ (Шлякаў, РФВ, 21, 230–232) або з ně‑tu (дзе ně < něstь, Міклашыч, 3, 320; Зубаты I, 2, 410), параўн. не́ту ’няма’ (Нас.), рус. дыял. нету ’няма’; выказваецца думка, што абедзве зыходныя формы (з часціцай tъ і прыслоўем tu) былі аўтаномныя, што не выключана іх далейшае збліжэнне (ESSJ SG, 2, 483). Балг. нет ’не’ хутчэй за ўсё паралельнае да дыял. ет ’ёсць’, якое лічаць вытворным ад е ’тс’ з ‑т пад уплывам канчаткаў 3‑й ас. адз. л. дзеясловаў тыпу хо́дит, мислит і пад. (БЕР, 1, 512). Гл. таксама Львоў, РР, 1968, 3, 65.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)