◎ По́д- — прыстаўка, якая надае назоўніку значэнне знаходжання ніжэй ці паблізу прадмета, выражанага ў каранёвай частцы: пбдюіець ’прастора пад клеццю’; няпоўнага падабенства да прадмета, больш нізкай вартасці ў параўнанні з ім: подтруе ’трусяня, малы трусіх’ (Ян.), пбдмур ’невялікая прыбудова да хлява’ (Шушк.); пбдверасак ’разнавіднасць верасу’ (Сл. ПЗБ), падʼязак ’невялікі язь’ (З нар. сл.); аддзеяслоўныя назоўнікі набываюць значэнні накіраванасці дзеяння, паўторнага, дадатковага або няпоўнага дзеяння, характэрнага для адпаведных дзеясловаў: подмазка ’кавалачак сала, здору, каб падмазваць патэльню’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ, Мат. Гом., Сл. Брэс., ТС), подбіўка ’абшыўка знізу сукенак, спадніц’ (Шат., Бяльк.), ’падкладка’ (Ян.), падвіўка ’тс’ (Мат. Гом.). Да пад (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
по́д
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
по́д |
по́ды |
| Р. |
по́да |
по́даў |
| Д. |
по́ду |
по́дам |
| В. |
по́д |
по́ды |
| Т. |
по́дам |
по́дамі |
| М. |
по́дзе |
по́дах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
падзі́на, ‑ы, ж.
Спец. Под. Разбурэнне падзіны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чарэ́нь, -і, мн. -і, -ей і -яў, ж.
1. Верхняя знешняя частка рускай печы, ляжанка.
Грэцца на чарэні.
2. Гарызантальная паверхня ўнутры рускай печы; под.
|| прым. чарэ́невы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
под, -а, М -дзе, мн. пады́, -о́ў, м.
Ніжняя паверхня ў печы, а таксама (у заводскіх печах) месца, дзе нагрэвам, абпалам або плаўленнем апрацоўваюцца вырабы.
|| прым. по́давы, -ая, -ае.
П. хлеб (спечаны на подзе).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
под, ‑а, М ‑дзе; мн. пады, ‑оў; м.
Гарызантальная паверхня ўнутры печы, на якую кладзецца паліва. [Жанчына] сплюхнула цеста на лапату, звыклымі рухамі загладзіла буханку і таропка скінула на гарачы под печы. Стаховіч. [Пякарня] некалі яшчэ тут была, прыватная, трэба было печы перакласці, з новай цэглы пады паслаць. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
мы́шкаI па́ха, -хі ж.;
под мы́шками пад па́хамі;
под мы́шкой пад па́хай;
под мы́шки пад па́хі;
под мы́шку пад па́ху.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
По́дмасні ’падмосткі’ (Мат. Гом.). Ад *под‑мост‑ні — *под‑мост. Гл. памост, мост, масніца.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
спуд / под спу́дом разг. пад спу́дам;
из-под спу́да з-пад спу́ду.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)