песо́к
1. (о почве) пясо́к, -ску́ м.;
2. мн. (пространства, покрытые песком) пяскі́, -ко́ў ед. нет;
3. (сахар) разг. пясо́к, -ску́ м.;
са́харный песо́к цу́кар-пясо́к;
◊
стро́ить на песке́ на лёдзе ха́ту будава́ць;
песо́к сы́плется парахня́ сы́плецца;
как песку́ морско́го як зо́рак на не́бе, як пяску́ марско́га.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
придо́нный прыдо́нны;
придо́нный песо́к прыдо́нны пясо́к.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
жаўця́к, -ку́ м., обл. жёлтый песо́к
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сыпу́чы сыпу́чий;
с. пясо́к — сыпу́чий песо́к
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пясо́к, -ску́ м., в разн. знач. песо́к;
жо́ўты п. — жёлтый песо́к;
п. у ны́рках — мед. песо́к в по́чках;
○ цу́кар-п. — са́харный песо́к;
◊ будава́ць на пя́ску — стро́ить на песке́;
п. сы́плецца — (з каго) песо́к сы́плется (из кого);
як пяску́ марско́га — как песку́ морско́го
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
уле́жаны прич. улежа́вшийся, слежа́вшийся;
у. пясо́к — улежа́вшийся (слежа́вшийся) песо́к
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
хрусце́ць несов. хрусте́ть;
пясо́к ~сце́ў на зуба́х — песо́к хрусте́л на зуба́х
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Пясо́к ’пясок, пясчаная глеба’ (ТСБМ, Яруш., Сл. ПЗБ, Бяльк.), ’пясчанае поле’ (ЛА, 2), песо́к ’тс’ (ТС); укр. пісо́к, рус. песо́к, польск. piasek, чэш. pések, славац. piesok, в.-луж., н.-луж. pěsk, серб.-харв. pijȅsak, славен. pẹ́sek, балг. пя́сък, макед. песок, ст.-слав. пѣсъкъ. Прасл. *pěsъkъ, памянш. да *pěsъ, параўн. пясы́ ’пяскі’ ў фальклоры: “Мяне лісіца нясець… за цёмныя лясы, за жоўтыя пясы” (докш., Януковіч, Слоўнік в. Заборцы, рук.). Суадносна з санскр. pāṃsuka‑ ’пясчаныя буры’, pāṃsu‑ ’пясок, пыл, які нясе вецер’, авест. pąsnu‑ ’тс’ (Фасмер, 3, 249–250; Бязлай, 3, 28; Банькоўскі, 2, 541; БЕР, 6, 132). Малапераканальна Путанец (Rasprave, 25, 302–303) выводзіць з і.-е. *bhes‑ ’церці’ (у выніку асіміляцыі bs > ps: *psēsǔ‑, *psēsǐkǔ > pēsъkъ). Крытычны разгляд версій гл. ESJSt, 11, 639–640.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
змы́ўны в разн. знач. смывно́й;
з. шланг — смывно́й шланг;
з. пясо́к — смывно́й песо́к
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Ізмы́лішча ’абрывісты бераг, падмыты вадой’ (Касп.); параўн. рус. дыял. измывной (песок) ’вымыўны, які вымываецца вадой’, измывчивая (волна) ’падмываючая бераг, вымываючая пласты’ (Даль). Утворана ад дзеяслова змыць (і‑ мае пратэтычны характар) пры дапамозе суф. ‑лішч‑а, як мачылішча, мачулішча ’месца, дзе мочаць лён’, мучылішча ’катавальня’. Сцяцко, Афікс. наз., 50.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)