паяды́нак
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
паяды́нак |
паяды́нкі |
| Р. |
паяды́нку |
паяды́нкаў |
| Д. |
паяды́нку |
паяды́нкам |
| В. |
паяды́нак |
паяды́нкі |
| Т. |
паяды́нкам |
паяды́нкамі |
| М. |
паяды́нку |
паяды́нках |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
паяды́нак, -нку, мн. -нкі, -нкаў, м.
1. Дуэль; узброеная барацьба двух праціўнікаў у прысутнасці секундантаў як спосаб абароны ўласнай годнасці (уст.).
Выклікаць каго-н. на п.
2. Наогул барацьба двух праціўнікаў.
Спартыўны п.
Слоўны п.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
паяды́нак, -нку м., прям., перен. поеди́нок
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
паяды́нак, ‑нка, м.
Баявая сутычка двух праціўнікаў. Паядынак, відаць, быў няроўны: адна з варожых куль скасіла .. [дзядзьку]. Якімовіч. Тут колісь у начной цішы Сышліся два на паядынак. Гурло. У спадчыну ад бацькі я атрымаў старога беркута з адным вокам, другое вока беркут страціў у паядынку з ваўком. Васілёнак. // У спартыўных спаборніцтвах — барацьба двух праціўнікаў. Лепшыя спартыўныя збудаванні беларускай сталіцы сталі месцамі цікавых паядынкаў. «Звязда». // перан. Наогул барацьба з кім‑, чым‑н. Свістам сініцы, хрустам ільдзінак Сцюжа з вясной пачала паядынак. Грахоўскі. Гутарка Андрэя з стар[астам] выступае як своеасаблівы паядынак, дзе зброяй праціўнікаў з яўляецца ідэалогія, светапогляд. Хромчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Паяды́нак ’баявая сутычка двух праціўнікаў’ (ТСБМ), ст.-бел. поединокъ, поедынокъ (XVII ст.) ’тс’ запазычаны са ст.-польск. pojedynek ’тс’ (Булыка, Лекс. запазыч., 66).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
шпа́га, -і, ДМ шпа́зе, мн. -і, шпаг, ж.
Халодная колючая зброя з прамым доўгім клінком.
◊
Скрыжаваць шпагі — пачаць паядынак.
|| прым. шпа́жны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
меч, мяча́, мн. мячы́, мячо́ў, м.
Старадаўняя халодная зброя, падобная на вялікі нож, востры з абодвух бакоў.
◊
Падняць меч на каго-н. — пачаць вайну, пайсці супраць каго-н.
Скрыжаваць мячы — пачаць паядынак, бой, спрэчку.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
поеди́нок м., прям., перен. паяды́нак, -нку м.; (дуэль) дуэ́ль, -лі ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дуэ́ль, -і, мн. -і, -ей, ж.
1. Паядынак дзвюх асоб пры секунданце з выкарыстаннем зброі як спосаб адстойвання годнасці і асабістага гонару.
Выклікаць на д.
Забіты на дуэлі.
2. перан. Барацьба, спаборніцтва двух бакоў.
Шахматная д.
Артылерыйская д. (перастрэлка).
|| прым. дуэ́льны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шпа́жны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да шпагі, прызначаны для яе. Шпажныя ножны. Шпажны эфес.
2. Звязаны з боем, фехтаваннем на шпагах. Шпажны паядынак. // Прызначаны для фехтавання на шпагах. Шпажныя пальчаткі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)