пацё́к

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. пацё́к пацё́кі
Р. пацё́ку пацё́каў
Д. пацё́ку пацё́кам
В. пацё́к пацё́кі
Т. пацё́кам пацё́камі
М. пацё́ку пацё́ках

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

чырванава́ты, ‑ая, ‑ае.

З чырвоным адценнем, па колеру блізкі да чырвонага. Янтарна паблісквалі на чырванаватым ствале пацёкі смалы. Лынькоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Рэ́ўгішыпацёкі’ (свісл., Сл. ПЗБ). Гл. рага.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Раґа́лы ’пацехі поту; пацёкі на запацелых вокнах’ (віл., Сл. ПЗБ). Гл. рага.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Разво́ды ’узоры, часцей у палосы’, ’пацёкі’ (ТСБМ; Др.-Падб.). Ад вада́, параўн. разводдзе (гл.)

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пацёк, пацёкі, поцёк ’рагі, струменьчыкі, ручаі’, ’зацёкі’, ’кровападцёкі’ (Нас., Грыг., Юрч., Сл. ПЗБ, Ян., ТС; в.-дзв., Шатал.), пацёкі, поцяк(і), поцягі, паця́гвіны ’мокрае месца, тонкія ручайкі на крынічным месцы’ (слаўг., Яшк.). Да па‑ (< прасл. po‑) і цячы́ (гл.). У лексемах з ‑г‑ (замест ‑к‑) уплыў народнай этымалогіі — ад’ідэацыя з цягну́цца.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Рака́за (rakáza) ’струменьчык вады з дробных капах на шыбе’, ’пацёкі на твары ад слёз’ (Варл.). Варыянт лексемы рага́за (гл.) з аглушэннем г (відаць, выбухнога). Параўн. рагі ’тс’ (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Рага́зыпацёкі поту ці слёз’ (Сцяшк. Сл.). Утворана ад ра́га (гл.) пад уплывам рагаза́1 (гл.). Форма мн. л. з’явілася ў выніку суаднясення слова з іншай назвай рэаліі — ра́гі.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Сура́гі ’рагі (пацёкі на вокнах)’ (ст.-дар., Сл. ПЗБ), суру́гі ’тс’ (слуц., Сл. ПЗБ), суро́гі ’рагі поту’ (люб., Жыв. НС), сурагі́ ’сляды поту, слёз на твары’ (ЛА, 3). З літ. srúogos ’тс’ (Сл. ПЗБ, там жа). Пра іншыя варыянты тлумачэння паходжання слова гл. рага.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пу́цікіпацёкі, рагі (поту, слёз, дажджу і пад.)’ (Бяльк., Шымк. Собр., Касп.; рас., Шатал.; круп., шуміл., Сл. ПЗБ; ЛА, 3), ’ледзяшы’ (ЛА, 3; ушац., Нар. лекс.). Ад *пуцік ’дарожка’, памянш. да пуць ’шлях, дарога’, параўн. укр., рус. пу́тик ’дарожка’, в.-луж. pućik ’дарожка, сцежка’ і пад.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)