Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пацяпле́ць
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
- |
- |
| 2-я ас. |
- |
- |
| 3-я ас. |
пацяпле́е |
- |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
пацяпле́ў |
пацяпле́лі |
| ж. |
пацяпле́ла |
| н. |
пацяпле́ла |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
пацяпле́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
пацяпле́ць сов. потепле́ть;
вада́ ~ле́ла — вода́ потепле́ла;
на дварэ́ ~ле́ла — безл. на дворе́ потепле́ло
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пацяпле́ць, ‑ее; зак.
1. Стаць цёплым, цяплейшым. Як толькі пацяплела надвор’е і падсохла зямля, сабраў .. [Лабановіч] сваю маёмасць, а ўсё лішняе і не дужа патрэбнае пакінуў у брата, развітаўся з ім і рушыў у дарогу. Колас. Незнаёмы, хораша ўсміхаючыся, разглядаў братоў, як бы параўноўваючы іх, і вочы яго пацяплелі і не здаваліся такімі калючымі. Шамякін. / у безас. ужыв. Неяк адразу пацяплела на сэрцы, з’явілася спакойная ўпэўненасць. Лынькоў.
2. безас. Пра наступленне цяпла, цёплага надвор’я. Пацяплела. Вецер сціх. Чорны. З асаблівым нецярпеннем чакаў гэту вясну .. Сашка. Бацька яму паабяцаў: адразу як пацяплее, адвязе яго да дзеда ў вёску. Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цяпле́ць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -е́е; незак.
1. Станавіцца цёплым, цяплейшым.
Рукі цяплеюць.
2. безас. Пра наступленне цёплага, цяплейшага надвор’я.
У красавіку ўжо пачне цяплець.
|| зак. пацяпле́ць, -е́е; наз. пацяпле́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
потепле́ть сов. пацяпле́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пацяпле́нне потепле́ние; см. пацяпле́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пацяпле́нне, ‑я, н.
Стан паводле знач. дзеясл. пацяплець.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ададлі́жыць
‘пацяплець’
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
- |
- |
| 2-я ас. |
- |
- |
| 3-я ас. |
ададлі́жыць |
- |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
- |
- |
| ж. |
- |
| н. |
ададлі́жыла |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
Злі́гла цёпла’ (Сцяшк.). Параўн. укр. зли́г(ну)ти ’паменшыцца (пра мароз)’ (Грынч.). Прыслоўе ад элавага дзеепрыметніка да дзеяслова *злігнуць ’пацяпле́ць’. Верагодна, звязана з льга, лёгкі (гл.) з чаргаваннем галоснага: з‑ліг‑ну‑ць. Сувязь з балт. формамі (пра якую гл. адліга) можа быць генетычнай, а не сведчыць пра запазычанне насуперак Лаўчутэ, Сл. балт., 18 і наст.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)