пахо́дня, -і, мн. -і, -яў, ж. (уст.).
Пераносная свяцільня ў выглядзе ліхтара на доўгай палцы або наматанага на канец палкі прасмоленага пакулля; факел.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пахо́дня
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
пахо́дня |
пахо́дні |
| Р. |
пахо́дні |
пахо́дняў |
| Д. |
пахо́дні |
пахо́дням |
| В. |
пахо́дню |
пахо́дні |
| Т. |
пахо́дняй
пахо́дняю |
пахо́днямі |
| М. |
пахо́дні |
пахо́днях |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
пахо́дня ж., уст. фа́кел м.; фона́рь м.
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пахо́дня, ‑і, ж.
Уст. Пераносная свяцільня ў выглядзе ліхтара на доўгай палцы або наматанага на канец палкі прасмоленага пакулля; факел. На двары, у падмёрзлым снезе, пераступалі капытамі коні. Рыпелі палазы. Асветленыя ліхтарамі і паходнямі, сноўдалі сюды-туды людзі. Караткевіч. Людзі распалілі вогнішчы, бегалі вакол іх з паходнямі, шумелі, крычалі, стралялі ў паветра, пускалі ў вячэрняе неба ракеты, каб напалохаць іх [зуброў] і разагнаць, але ўсё было дарэмна. В. Вольскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Паходня 1 ’пераносная свяцільня’ (ТСБМ). Відаць, запазычана з польск. pochodnia ’тс’, якое са ст.-чэш. pochodně (сучаснае pochodeň); апошняе ўзыходзіць да прыметніка pochodní ’паходны’ (< ’паходны сродак асвятлення’) (Брукнер, 423; Махэк₂, 468). Да паход 1 < ход (гл.). Гл. таксама пахадня́.
Пахо́дня 2 ’палавік, дарожка’ (Касп.). Утворана ад паход ’дарога, сцежка’. Аб суфіксе ‑ня гл. Сцяцко, Афікс. наз., 165. Блізкія значэнні таксама ва ўкр. похідня́ ’перакідны масток’, у рус. кастрам. похо́дни ’трап з лодкі на бераг’, цвяр. похо́дня ’масток для пешых’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
фа́кел м. фа́кел, -ла м., уст. пахо́дня, -ні ж.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Пахадзе́нька ’прыстасаванне, з дапамогай якога вучаць дзяцей хадзіць’ (лях., Янк. Мат.). З ⁺паходня. Да па‑ і хадзіць (гл.). Па‑ мае значэнне ’невялікай меры’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
падлі́к, ‑у, м.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. падлічыць.
2. Вынік, падрахунак чаго‑н. Паходня ўзяў у рахункавода паперы з падлікам натуральных і грашовых прыбыткаў і выдаткаў. Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
праба́віць, ‑баўлю, ‑бавіш, ‑бавіць; зак., што.
Разм. Правесці, затраціць (час). Да прыходу цягніка было яшчэ з гадзіну, і Паходня, прыехаўшы на паўстанак, не ведаў, як прабавіць час. Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паўпаліто́, нескл., н.
Кароткае, не ніжэй каленяў, паліто. Паходня паклаў на табурэтку палявую сумку, зняў з сябе асенняе паўпаліто і шапку і, павесіўшы іх у шафу, вярнуўся да стала. Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)