патыка́ць
дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
патыка́ю |
патыка́ем |
| 2-я ас. |
патыка́еш |
патыка́еце |
| 3-я ас. |
патыка́е |
патыка́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
патыка́ў |
патыка́лі |
| ж. |
патыка́ла |
| н. |
патыка́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
патыка́й |
патыка́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
патыка́ючы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
паты́каць
дзеяслоў, пераходны/непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
паты́каю |
паты́каем |
| 2-я ас. |
паты́каеш |
паты́каеце |
| 3-я ас. |
паты́кае |
паты́каюць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
паты́каў |
паты́калі |
| ж. |
паты́кала |
| н. |
паты́кала |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
паты́кай |
паты́кайце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
паты́каўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
патыка́ць I несов., разг. сова́ть; см. паткну́ть 1
патыка́ць II несов. ткать по осно́ве утко́м (другого качества или цвета)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
паты́каць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
Разм.
1. Папароць, пакалоць. І не было на кажусе ні аднаго жывога месца: так застракацілі яго белыя і чорныя ніткі і так патыкала яго іголка. Колас.
2. і без дап. Тыкаць некаторы час; тыкнуць некалькі разоў. — Вось ты паглядзі, — Лапцін патыкаў рукой на талеркі: — Нам гэта за што далі? Савіцкі.
патыка́ць 1, ‑а́ю, ‑а́еш, ‑а́е.
Незак. да паткнуць.
патыка́ць 2, ‑а́ю, ‑а́еш, ‑а́е.
Незак. да паткаць (у 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Патыка́ць 1 ’дараваць за дрэнныя ўчынкі, пакідаць непакараным’ (бялыніц., Янк. Мат.; ветк., Мат. Гом.), ’патураць’ (пух., Сл. ПЗБ). Да патака́ць (гл.).
Патыка́ць 2 ’сустракаць’ (Нас.). З польск. potykać (się) ’тс’. Сюды ж ганц. патыка́ць ’рабіцца блага, млосна’ (Сл. ПЗБ).
Патыка́ць 3, патыка́цца ’утыкаць нос (не ў сваю справу)’ (Нас.), ’рабіць спробу зайсці’ (КЭС, лаг.), з’яўляцца, паказвацца на вочы’ (хойн., Мат. Гом.), паткну́цца ’сунуцца, паказацца куды-н.’ (ТСБМ), потыка́ць ’тыцкаць, соваць’ (ТС). Да тыкаць < прасл. tykati (sę), роднаснага з лат. tūkât, tūcît ’мясіць, ціснуць’, ст.-в.-ням. dûhen ’ціснуць’. Чаргаваннем галосных кораня звязана з ткаць (Фасмер, 4, 130).
Патыка́ць 4 ’ткаць па аснове рознакаляровым утком’ (лід., віл., бар., шум., швянч., Сл. ПЗБ), драг. натыка́ты ’тс’ (Клімчук, вусн. паведамл.), патыка́нка ’дыван з ільняной асновай, патыканы рознакаляровымі ніткамі’ (смарг., Сцяшк. Сл.). Магчыма, сюды ж польск. potykaczka ’спадніца, тканая ў чатыры полкі’. Параўн. н.-луж. potykaś ’зацыраваць’. Да па‑ < прасл. po‑ і ткаць < прасл. tъkati.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
поты́кать сов., разг. паты́каць, пато́ркаць; (посовать) пасо́ваць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
паты́каны, ‑ая, ‑ае.
Дзеепрым. зал. пр. ад паты́каць.
патыка́ны, ‑ая, ‑ае.
Вытканы па аснове рознакаляровым утком. Патыканая коўдра.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пасо́ўгаць
‘паперасоўваць што-небудзь з месца на месца (пасоўгаць мэблю); парухаць, пасоваць чым-небудзь у розных кірунках (пасоўгаць граблямі); патыкаць у што-небудзь’
дзеяслоў, пераходны/непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
пасо́ўгаю |
пасо́ўгаем |
| 2-я ас. |
пасо́ўгаеш |
пасо́ўгаеце |
| 3-я ас. |
пасо́ўгае |
пасо́ўгаюць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
пасо́ўгаў |
пасо́ўгалі |
| ж. |
пасо́ўгала |
| н. |
пасо́ўгала |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
пасо́ўгай |
пасо́ўгайце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
пасо́ўгаўшы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
папаро́ць, ‑пару, ‑пораш, ‑пора; зак., што.
1. Распароць па шву ўсё, многае.
2. і без дап. Пароць, распорваць некаторы час.
3. Разм. Пакалоць, патыкаць чым‑н. вострым усё, многае. Папароў ураднік сена [шашкай] ды так ні з чым і пайшоў. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паты́кацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
Разм. Пачаць тыкацца, гаварыць на «ты». — Што ты патыкаўся са мною? — крычала крапіва асоту: — Ці я табе раўня? Цётка.
патыка́цца 1, ‑а́юся, ‑а́ешся, ‑а́ецца; незак.
Незак. да паткнуцца.
патыка́цца 2, ‑а́ецца; незак.
Зал. да патыка́ць 2.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)