паршы́вы
прыметнік, якасны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
паршы́вы |
паршы́вая |
паршы́вае |
паршы́выя |
| Р. |
паршы́вага |
паршы́вай
паршы́вае |
паршы́вага |
паршы́вых |
| Д. |
паршы́ваму |
паршы́вай |
паршы́ваму |
паршы́вым |
| В. |
паршы́вы (неадуш.)
паршы́вага (адуш.) |
паршы́вую |
паршы́вае |
паршы́выя (неадуш.)
паршы́вых (адуш.) |
| Т. |
паршы́вым |
паршы́вай
паршы́ваю |
паршы́вым |
паршы́вымі |
| М. |
паршы́вым |
паршы́вай |
паршы́вым |
паршы́вых |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
паршы́вы, -ая, -ае.
1. Пакрыты паршой.
П. кот.
2. перан. Вельмі дрэнны, не варты ўвагі (разм.).
Паршывыя дровы.
|| наз. паршы́васць, -і, ж. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
паршы́вы прям., перен., разг. парши́вый;
~вая ко́шка — парши́вая ко́шка;
~вая спра́ва — парши́вое де́ло;
◊ ~вая аве́чка ўсю чараду́ псуе́ — посл. парши́вая овца́ всё ста́до по́ртит
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
паршы́вы, ‑ая, ‑ае.
1. Хворы на паршу; шалудзівы. Паршывы кот.
2. перан. Разм. Вельмі дрэнны. — Натура мая, — тут Лапкоў голас загучаў злосцю: — паршывая натура! Але я зламлю яе!.. Колас. Які недаступны калісьці быў лес пры панах! Колькі збожжа ці грошай трэба было аддаць за кубаметр сасны або вазок паршывых дроў!.. Брыль. // Груб. Агідны, нікчэмны, не варты ўвагі. Усю вайну ў пяхоце — і ніводнай драпіны, а тут нейкі паршывы прыстрэлачны снарад — і па ім, па Андрэю Лялюгу. Б. Стральцоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
парши́вый прям., перен. паршы́вы, шалудзі́вы.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
паршы́вец, -ы́ўца, мн. -ы́ўцы, -ы́ўцаў, м. (разм.).
Дрэнны, паршывы (у 2 знач.) чалавек, нягоднік.
|| ж. паршы́ўка, -і, ДМ -ы́ўцы, мн. -ы́ўкі, -ы́вак.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
◎ Паршу́к, поршу́к ’струп’ (ТС), ’прышч’ (Мат. Гом.). Утворана ад паршывы (або ад пирша) з суф. ‑ук (параўн. Сцяцко, Афікс. наз., 129).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
шалудзі́вы, ‑ая, ‑ае.
Разм.
1. Які мае струны, каросту, сып на скуры; паршывы (у 1 знач.). Шалудзівае кацяня. □ Дробненька трусіць пара худых, шалудзівых конікаў. Сяргейчык.
2. перан. Нікчэмны, агідны. Няўжо яны [хлопцы] будуць цярпліва Маўчаць, тая, Глядзець, як барон шалудзівы Наш край вынішчае. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Парх ’паршывы, пакрыты лішаямі, паршывец’ (Нас., Шат., Гарэц., Др.-Падб., Шн. 2), ’парша’ (Яруш.), ’зняважлівая назва яўрэя’ (Нас., Мядзв.), ηάρχι ’усялякі бруд; пейсы ў яўрэяў (Нас.), ’парша, кароста’ (Сцяшк., Грыг.), пархаўё ’дзятва’ (Карскі, Труды, 476). З польск. parch, parchować ’парша, часотка’, ’станавіцца паршывым’ (Кюнэ, Poln., 85). Параўн. Міклашыч, 241.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Парша́ ’заразная хвароба, звычайна на скуры галавы пад валасамі, пры якой з’яўляюцца струпы і рубцы’ (ТСБМ), па́ршы, па́рхі ’перхаць’ (Сл. ПЗБ). Рус. парш, парша́, парх ’тс’, укр. парх. З польск. parch, parszywy, з прычыны наяўнасці ‑ар‑ (Праабражэнскі, 2, 19; Фасмер, 3, 210). Аднак дэрываты паршы́вы, паршы́вец маглі, як адзначае Фасмер (там жа), утварыцца не ад парш, а ад слова з другой ступенню вакалізму (гл. по́ршы) у выніку акання. У ст.-бел. парша фіксуецца ў канцы XVI ст. (Булыка, Лекс. запазыч., 130).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)