палані́ць, -ланю́, -ло́ніш, -ло́ніць; -ланёны; зак. і незак.
1. каго-што. Узяць (браць) у палон.
П. варожую армію.
2. перан., каго (што). Зачараваць (зачароўваць), захапіць (захапляць).
П. чароўным голасам.
|| наз. палане́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
палані́ць
дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
паланю́ |
пало́нім |
| 2-я ас. |
пало́ніш |
пало́ніце |
| 3-я ас. |
пало́ніць |
пало́няць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
палані́ў |
палані́лі |
| ж. |
палані́ла |
| н. |
палані́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
палані́ |
палані́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
пало́нячы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
палані́ць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
паланю́ |
пало́нім |
| 2-я ас. |
пало́ніш |
пало́ніце |
| 3-я ас. |
пало́ніць |
пало́няць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
палані́ў |
палані́лі |
| ж. |
палані́ла |
| н. |
палані́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
палані́ |
палані́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
палані́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
палані́ць I сов.
1. (взять в плен) плени́ть;
2. перен. очарова́ть, плени́ть
палані́ць II несов.
1. (брать в плен) пленя́ть;
2. перен. очаро́вывать, пленя́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
палані́ць, ‑ланю, ‑лоніш, ‑лоніць; зак. і незак., каго-што.
1. Захапіць, узяць у палон. Зграя варожая злева і справа Іх паланіла для жорсткай расправы. Звонак. // Заваяваць, захапіць якія‑н. землі, краіны і пад. У кожным слове Соніных бацькоў гучала нянавісць да чужынцаў, якія паланілі родны край. Новікаў.
2. перан. Прывабіўшы, падпарадкаваць свайму ўплыву. Хацеў знайсці да ісціны ключы, А паланілі формулы і словы. Грахоўскі. Сэрца стала паслухмяным, — любы словам паланіў. Машара. // Зачараваць. Спявалі [дзяўчаты] зладжана, прыгожа, але асабліва паланіў адзін цудоўны голас. Шамякін. Хутка песні і вясёлая музыка паланілі атрад. Лынькоў.
3. Разм. Ахапіць, запоўніць сабой. Водбліскі цямнелі, гаслі, знікалі і зноў успыхвалі з новаю сілай, паланілі ўсё неба. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паланёны, ‑ая, ‑ае.
Дзеепрым. зал. пр. ад паланіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
полони́ть сов., уст., нар.-поэт. палані́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
плени́ть сов.
1. (взять в плен) уст. узя́ць у пало́н; палані́ць, запалані́ць;
2. перен. палані́ць, запалані́ць; (очаровать) зачарава́ць; (привлечь) прыва́біць; (увлечь, захватить) захапі́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пленя́ть несов.
1. (брать в плен) уст. браць у пало́н, палані́ць;
2. перен. палані́ць; (очаровывать) зачаро́ўваць; чарава́ць; (привлекать) прыва́бліваць, ва́біць; (увлекать, захватывать) захапля́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
абві́ць, абаўю́, абаўе́ш, абаўе́; абаўём, абаўяце́, абаўю́ць; абві́ў, -віла́, -ло́; -ві́; -ві́ты; зак.
1. што. Абматаць што-н. чым-н. або што-н. вакол чаго-н., апаясаць.
А. провад ізаляцыйнай стужкай.
А. косы вакол галавы.
2. каго-што. Аплесці галінамі (пра расліны).
Хмель абвіў слупы паркана.
3. Ахутаць, абвалачы, ахапіць з усіх бакоў (пра дым, туман і пад.).
4. перан. Авалодаць, ахапіць, паланіць (пра пачуцці, жаданні, перажыванні).
5. Абхапіць, абняць рукамі.
Хлопчык абвіў бацькаву шыю.
|| незак. абвіва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. абві́ўка, -і, ДМ -ві́ўцы, ж. (да 1 знач.) і абвіва́нне, -я, н. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)