паго́да
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
| Н. |
паго́да |
| Р. |
паго́ды |
| Д. |
паго́дзе |
| В. |
паго́ду |
| Т. |
паго́дай
паго́даю |
| М. |
паго́дзе |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
паго́да, -ы, ДМ -дзе, ж.
Стан атмасферы ў дадзеным месцы, у дадзены час; добрае надвор’е.
Марозная п.
Хто дажджом косіць, той пагодай сушыць (з нар.). Рабіць пагоду (перан.: мець рашаючае значэнне ў якой-н. справе). Чакаць з мора пагоды (перан.: знаходзіцца ў чаканні чаго-н. няпэўнага).
|| памянш. паго́дка, -і, ДМ -дцы, ж. (разм.).
|| прым. паго́дны, -ая, -ае (спец.).
Пагодныя ўмовы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
па́года архит. па́гада, -ды ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
паго́да ж. пого́да; (хорошее состояние атмосферы — ещё) вёдро ср.;
◊ чака́ць каля́ мо́ра ~ды — ждать у мо́ря пого́ды;
рабі́ць ~ду — де́лать пого́ду
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
паго́да, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.
Стан атмасферы ў данай мясцовасці. Сухая пагода. Марозная пагода. □ Лета было добрае, пагода спрыяла ўраджаю і рабоце. Колас. // Добрае надвор’е. Як мінае бура, настае пагода. Вось таму мне мілы росквіт веснавы. Гурло. Дым слупамі — на пагоду — Падымаецца ўгару. Калачынскі. Хто дажджом косіць, той пагодаю сушыць. З нар.
•••
Рабіць пагоду гл. рабіць.
Чакаць з мора пагоды гл. чакаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Паго́да ’надвор’е’ (ТСБМ, Касп., Бяльк., Яруш., Клім.), пого́да ’тс’ (Сл. ПЗБ), ’добрае надвор’е’ (ТСБМ, Гарэц., Шат., Мал., КЭС. віл., Янк. БП, ТС, Клім., Інстр. II). Рус. пого́да ’надвор’е’, укр. пого́да ’надвор’е; добрае надвор’е; бура, дождж, снег; пагадненне; міравая’, польск. pogoda ’надвор’е’, чэш., славац. pohoda ’добрае надвор’е; спакой, душэўны камфорт’. У дыялектах заходніх і ўсходніх моў значэнні мяняюцца ад ’добрае надвор’е’ праз нейтральнае ’надвор’е’ да ’дрэннае надвор’е, непагода’ (гл., напр., Талстой, ВЯ, 1963, № 1, с. 33 і наст.). Да год (гл.) (Фасмер, 1, 426).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
па́гада ж., архит. па́года
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
устанаві́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -но́віцца; зак.
Умацавацца, наладзіцца.
У горадзе ўстанавіўся парадак.
Устанавілася пагода.
|| незак. устана́ўлівацца, -аецца і устанаўля́цца, -я́ецца.
|| наз. устанаўле́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сухата́, -ы́, ДМ -хаце́, ж.
1. Адчуванне сухасці, адсутнасць вільготнасці (разм.).
С. ў роце.
2. Гарачая сухая пагода.
Цэлы май стаяла с.
3. перан. Клопат, турбота, туга (разм.).
На душы с.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́ясніцца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -ніцца; зак.
1. Стаць ясным, бясхмарным; распагодзіцца.
Неба выяснілася.
К вечару выяснілася (стала пагода; безас.).
2. Тое, што і высветліцца.
|| незак. выясня́цца, -я́ецца і выя́снівацца, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)