ні́ць
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 3 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
ні́ць |
ні́ці |
| Р. |
ні́ці |
ні́цей
ні́цяў |
| Д. |
ні́ці |
ні́цям |
| В. |
ні́ць |
ні́ці |
| Т. |
ні́ццю |
ні́цямі |
| М. |
ні́ці |
ні́цях |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
ніць, -і, мн. ні́ці, -ей, ж.
1. мн. Тое, што і нітка.
2. Прадмет, які падобны на нітку, нагадвае нітку.
Н. лямпы напальвання.
Ніці павуціння.
3. перан. Тое, што злучае адно з адным, служыць для сувязі.
Ніці дружбы.
|| прым. ніцяны́, -а́я, -о́е (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ніць ж., в разн. знач. нить;
н. ля́мпы напа́львання — нить ла́мпы нака́ливания;
н. успамі́наў — нить воспомина́ний;
◊ пуцяво́дная н. — путево́дная нить
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ніць, ‑і, ж.
1. пераважна мн. (ні́ці, ‑цей). Тонка ссуканая пража, якая ўжываецца для шыцця, вязання і інш. Клубок ніцей. □ [Пальцы Тапурыя] хутка перабіралі тонкія ніці і.. спрытна працавалі чаўнаком. Самуйлёнак.
2. перан. Аб чым‑н., што падобна на нітку, нагадвае нітку. Срабрыстыя ніці павуціння насіліся ў паветры. С. Александровіч. Па шляху, праз хмызнякі, праз поле, Да лугоў, дзе ўецца рэчкі ніць, Гоніць вецер стромкія таполі, Каб вадой сцюдзёнай напаіць. Кірэенка.
3. перан. Тое, што злучае адно з адным, служыць для сувязі. Ніці сваяцтва. □ Было відаць, што ў гэты невялікі домік цягнуліся ніці кіравання велізарнымі партызанскімі сіламі. Пятніцкі. Гаворачы з Аляксеем, .. [Наталля Міхайлаўна] часта раптам траціла ніць размовы. Мележ. // Рад, чарада чаго‑н. І раптам спыніўся дзед Сёмка, Разваг абарвалася ніць. Колас.
•••
Праходзіць чырвонай ніццю гл. праходзіць.
Пуцяводная ніць — тое, што дапамагае знайсці верны шлях у дасягненні чаго‑н., выйсці з цяжкага становішча.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ніць ’прадзіва’ (Яруш.). Гл. ні́тка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
арка́ніць, -ню, -ніш, -ніць; незак., каго-што.
Лавіць арканам.
|| зак. заарка́ніць, -ню, -ніш, -ніць; -ка́нь; -нены.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
хуліга́ніць, -ню, -ніш, -ніць; незак.
Груба парушаць грамадскі парадак, займацца хуліганствам.
|| зак. нахуліга́ніць, -ню, -ніш, -ніць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пе́ніць, -ню, -ніш, -ніць; незак., што.
Рабіць пеністым.
Вецер пеніў хвалі.
|| зак. успе́ніць, -ню, -ніш, -ніць; -нены.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
слі́ніць, -ню, -ніш, -ніць; -нены; незак., што.
1. Змочваць слінай.
С. нітку.
2. Пэцкаць слінай.
Нельга с. кнігу.
|| зак. наслі́ніць, -ню, -ніш, -ніць; -нены (да 1 знач.), паслі́ніць, -ню, -ніш, -ніць; -нены (да 1 знач.) і заслі́ніць, -ню, -ніш, -ніць; -нены (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
грубія́ніць, -ню, -ніш, -ніць; незак.
Гаварыць грубасці, абыходзіцца дзёрзка, некультурна з кім-н.
|| зак. нагрубія́ніць, -ню, -ніш, -ніць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)