няўклю́да, -ы, ДМ -у, Т -ам, м.; ДМ -дзе, Т -ай (-аю), ж., мн. -ы, -лю́д і -аў (разм.).
1. Той (тая), хто мае нязграбную фігуру, пазбаўлены спрыту ў рухах.
2. Неахайны чалавек, мурза.
Н. бачны здалёк.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
няўклю́да
назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
няўклю́да |
няўклю́ды |
| Р. |
няўклю́ды |
няўклю́д |
| Д. |
няўклю́ду |
няўклю́дам |
| В. |
няўклю́ду |
няўклю́д |
| Т. |
няўклю́дам |
няўклю́дамі |
| М. |
няўклю́дзе |
няўклю́дах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
няўклю́да
назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
няўклю́да |
няўклю́ды |
| Р. |
няўклю́ды |
няўклю́д |
| Д. |
няўклю́дзе |
няўклю́дам |
| В. |
няўклю́ду |
няўклю́д |
| Т. |
няўклю́дай
няўклю́даю |
няўклю́дамі |
| М. |
няўклю́дзе |
няўклю́дах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
няўклю́да м. и ж.
1. недотёпа, растя́па;
2. неря́ха, грязну́ля
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
няўклю́да, ‑ы, ДМ ‑у, Т ‑ам, м.; ДМ ‑дзе, Т ‑ай (‑аю), ж.
Разм.
1. Той (тая), хто мае нязграбную паставу, пазбаўлены зграбнасці, спрыту ў рухах. — Толькі зразумеў — не дагнаць мне.. [партызан]: яны на пары лепшых коней, у мяне — адзін няўклюда, ламавік. Шамякін.
2. Неахайны чалавек, мурза. Жонка Нічыпара Мартыневіча, Кацярына, была такая няўдалая,.. такая няўклюда, што нават сарочка ў яе вісела на цэлую пядзю ніжэй спадніцы. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Няўклю́да, няўхлю́да ’няўдалы чалавек’ (Сл. ПЗБ), не́ўклюдзь ’недарэка’ (слаўг., Нар. словатв.), няўклю́дны ’непрыгожы, непрывабны’ (Яўс.), неўклюдны ’няскладны, няспрытны’ (ТС), няўклюдня ’мізэрнасць, непрывабнасць, няўтульнасць’ (Яўс.), рус. неуклю́д ’няскладны, няспрытны чалавек’, неуклюдный, неуклюжий ’непаваротлівы’. Да прасл. *klʼudъ, прэфіксальныя ўтварэнні прадстаўлены ў рус. уклюжий ’лоўкі, спрытны’, чэш. ukliditi ’давесці да ладу’ і пад. Паводле Трубачова (Эт. сл., 10, 55), застаюцца нявысветленымі суадносіны форм *klʼudъ, *sklʼud‑, *xlʼud‑, параўн. схлюдны (гл.). Не адпавядае рэчаіснасці таксама сцверджанне (там жа) аб адсутнасці адпаведных формаў у паўднёваславянскіх мовах, параўн. балг. дыял. неоклюжав ’нялоўкі’ (р‑н г. Трын), якое Добраў (Старинни бълг. думи. София, 1987, 86) суадносіць з рус. неуклюжий ’тс’. Гл. таксама Кузняцова, РР, 1977, 2, 82–86; Фасмер, 3, 69. Ці не паўплывала на семантыку беларускага слова літ. kliùdýti ’чапляць за што-небудзь, перашкаджаць’, а таксама ’пападаць’ (параўн. неўпапад ’недарэчы’)?
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
няхлю́да м. и ж., см. няўклю́да
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
цюхця́й, -яя́, мн. -яі, -яёў, м. (разм., неадабр.).
Непаваротлівы, няспрытны, абыякавы да ўсяго чалавек; няўклюда.
|| ж. цюхця́йка, -і, ДМ -йцы, мн. -і, -я́ек.
|| прым. цюхця́йскі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
недотёпа прост. няўклю́да, -ды м., ж., няўда́ча, -чы ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
недарэ́ка, -і, ДМ -у, Т -ам, м.; ДМ -рэ́цы, Т -ай (-аю), ж., мн. -і, -рэ́к і -аў (разм.).
1. Някемлівы, няўмелы, адсталы чалавек.
2. Тое, што і няўклюда.
3. Слабы, хваравіты чалавек.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)