няво́ліць, -лю, -ліш, -ліць; незак., каго (што).
Прымушаць рабіць што-н. супроць жадання, волі.
Яе ніхто не няволіў ехаць туды.
|| зак. прыняво́ліць, -лю, -ліш, -ліць; -лены.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
няво́ліць
дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
няво́лю |
няво́лім |
| 2-я ас. |
няво́ліш |
няво́ліце |
| 3-я ас. |
няво́ліць |
няво́ляць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
няво́ліў |
няво́лілі |
| ж. |
няво́ліла |
| н. |
няво́ліла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
няво́ль |
няво́льце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
няво́лячы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
няво́ліць несов. нево́лить, принево́ливать
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
няво́ліць, ‑лю, ‑ліш, ‑ліць; незак., каго-што і без дап.
1. Прымушаць рабіць што‑н. супраць жадання, волі. — Мамачка, давайце адпачнём трошкі, вельмі ж ногі забалелі. — А хіба ж я цябе прасіла, хіба ж я цябе няволіла ісці са мной? — чуліся прыглушаныя хусткай матчыны словы. Сабаленка. [Сымон] раіць Таццяне выйсці замуж за багацея.., раіць, але не няволіць. У. Калеснік.
2. Уст. Пазбаўляць волі; трымаць у няволі. Прыехалі [паліцыянты], заарыштавалі [настаўніка], няволілі ў астрозе і ў жоўтым доме... Гарэцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыняво́ліць гл. няволіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кабали́ть несов. закабаля́ць, кабалі́ць; заняво́льваць, няво́ліць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
принево́ливать несов., разг. прыняво́льваць, няво́ліць; (принуждать) прымуша́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Разво́ліць (розво́ліць) ’разняволіць; даць волю’ (ТС). Да воля (гл.), раз- мае значэнне, процілеглае прыстаўцы не- ў няволіць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
нево́лить несов., разг.
1. няво́ліць, прыняво́льваць; (принуждать) прымуша́ць;
2. (притеснять) прыгнята́ць, уціска́ць; (порабощать) заняво́льваць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
гвалтава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; незак., каго-што.
1. Чыніць гвалт (у 1, 2 знач.); здзекавацца, прыгнятаць, няволіць. Нямецка-фашысцкія захопнікі, як толькі ўварваліся ў горад, адразу ж пачалі рабаваць, забіваць і гвалтаваць мірнае насельніцтва. «Беларусь».
2. Сілаю прымушаць жанчыну да палавога акта. Шмат чаго бачылі на сваім вяку старыя бярэзіны .. Бачылі, як п’яныя манахі гвалтавалі вясковую дзяўчыну, выкручвалі ёй рукі. Галавач.
3. Крычаць, шумець. — Алё! — гвалтаваў тэлефаніст каля апарата. Нікановіч. Навокал спяваюць, аж залягаюць, пеўні, кудахчуць куры, гвалтуюць вераб’і. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)