няба́чаны, -ая, -ае.

Выключны, незвычайны.

Н. поспех.

Н. ўраджай.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

няба́чаны

прыметнік, якасны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. няба́чаны няба́чаная няба́чанае няба́чаныя
Р. няба́чанага няба́чанай
няба́чанае		 няба́чанага няба́чаных
Д. няба́чанаму няба́чанай няба́чанаму няба́чаным
В. няба́чаны (неадуш.)
няба́чанага (адуш.)		 няба́чаную няба́чанае няба́чаныя (неадуш.)
няба́чаных (адуш.)
Т. няба́чаным няба́чанай
няба́чанаю		 няба́чаным няба́чанымі
М. няба́чаным няба́чанай няба́чаным няба́чаных

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

няба́чаны

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. няба́чаны няба́чаная няба́чанае няба́чаныя
Р. няба́чанага няба́чанай
няба́чанае		 няба́чанага няба́чаных
Д. няба́чанаму няба́чанай няба́чанаму няба́чаным
В. няба́чаны (неадуш.)
няба́чанага (адуш.)		 няба́чаную няба́чанае няба́чаныя (неадуш.)
няба́чаных (адуш.)
Т. няба́чаным няба́чанай
няба́чанаю		 няба́чаным няба́чанымі
М. няба́чаным няба́чанай няба́чаным няба́чаных

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

няба́чаны

дзеепрыметнік, залежны стан, прошлы час, незакончанае трыванне

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. няба́чаны няба́чаная няба́чанае няба́чаныя
Р. няба́чанага няба́чанай
няба́чанае		 няба́чанага няба́чаных
Д. няба́чанаму няба́чанай няба́чанаму няба́чаным
В. няба́чаны (неадуш.)
няба́чанага (адуш.)		 няба́чаную няба́чанае няба́чаныя (неадуш.)
няба́чаных (адуш.)
Т. няба́чаным няба́чанай
няба́чанаю		 няба́чаным няба́чанымі
М. няба́чаным няба́чанай няба́чаным няба́чаных

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

няба́чаны неви́данный, небыва́лый

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

няба́чаны, ‑ая, ‑ае.

Выключны, незвычайны (па сіле праяўлення). Дрэвы растуць, імкнуцца да сонца, дасягаюць нябачаных памераў, старэюць, падаюць і трухлеюць, уступаючы сваё месца маладняку. В. Вольскі. Нябачанымі да гэтага часу тэмпамі расцвітае эканоміка і культура. Пестрак. // Такі, які не сустракаўся раней, якога не даводзілася бачыць. Усіх ахапіла цікавасць... Хацелася бліжэй пабачыць гэту нябачаную штуку-самалёт. Чарот. [Музыку] прывезлі ў панскія пакоі, і ён здзівіўся нябачанаму ніколі багаццю. Чорны. // Таямнічы, дзіўны. Іван і Арцём дужа зблізіліся. Нейкія нябачаныя, невядомыя ніці прыцягвалі іх адзін да другога. Ставер.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дзі́ўны, -ая, -ае.

1. Які выклікае здзіўленне; нябачаны.

Малому прысніўся д. сон.

Дзіўна (прысл.) паводзіць сябе.

2. Цудоўны, чароўны.

Чуецца дзіўная музыка.

Дзіўная купальская ноч.

|| наз. дзі́ўнасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

◎ Не́відась ’навіна; незвычайная, апетытная смачная яда з новага ўраджаю; незвычайнае дзіва, цуд’ (пух., З нар. сл.). Ад невідины ’нябачны’: Невиданое и нечуваное дзиво! (Нас.), да відаць ’бачыць’; заканчэнне слова пад уплывам назоўнікаў на ‑сць тыпу нёвесь (< *не‑весць), параўн. невідаль ’дзіва, навіна’, невідиліца ’дзіўная рэч’ ад невідилы ’дзіўны; нябачаны’ (Нас.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

небыва́лый небыва́лы; (необыкновенный) незвыча́йны, надзвыча́йны; (неслыханный) нечува́ны; (невиданный) няба́чаны; (невообразимый) неймаве́рны; надзвыча́йны; страшэ́нны; (вымышленный) вы́думаны;

небыва́лое де́ло небыва́лая (нечува́ная) спра́ва;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

небыва́лы, ‑ая, ‑ае.

Якога раней не было; нябачаны, незвычайны. Ты ідзеш шляхамі небывалымі, І ўжо блізка той жаданы год. Панчанка. Гірня хуценька сабраў ключы, адвёрткі і з небывалай для яго жвавасцю ўскочыў у кабіну... Кулакоўскі. Экспедыцыя правяла ўсебаковыя і небывалыя па маштабах даследаванні мора. «Звязда». / у знач. наз. небыва́лае, ‑ага, н. Кожны крок наш быў незвычайным крокам у невядомае і небывалае. Грамовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)