нуль, -я́, мн. -і́, -ёў, м.
1. Лічбавы знак «0», які абазначае адсутнасць велічыні (дабаўлены справа ад лічбы ўдзесяцярае яе).
2. Умоўная велічыня, адносна якой вызначаецца тэмпература чаго-н.
Дзесяць градусаў ніжэй за нуль.
3. перан. Пра нязначнага, нікчэмнага чалавека (разм.).
У навуцы гэты чалавек н.
○
Абсалютны нуль — самая нізкая магчымая тэмпература (-273,16 -273,15 °С).
◊
Звесці да нуля — пазбавіць усякага сэнсу, значэння.
Нуль увагі на каго-што (разм.) — ніякай увагі.
Пачаць з нуля (разм.) — без папярэдняй падрыхтоўкі.
Стрыгчы пад нуль (разм.) — стрыгчы нагала.
|| прым. нулявы́, -а́я, -о́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ну́ль
лічэбнік, колькасны
|
адз. |
мн. |
| м. |
м. |
| Н. |
ну́ль |
нулі́ |
| Р. |
нуля́ |
нулёў |
| Д. |
нулю́ |
нуля́м |
| В. |
ну́ль |
нулі́ |
| Т. |
нулём |
нуля́мі |
| М. |
нулі́ |
нуля́х |
Крыніцы:
krapivabr2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
ну́ль
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
ну́ль |
нулі́ |
| Р. |
нуля́ |
нулёў |
| Д. |
нулю́ |
нуля́м |
| В. |
ну́ль |
нулі́ |
| Т. |
нулём |
нуля́мі |
| М. |
нулі́ |
нуля́х |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
нуль (род. нуля́) м., в разн. знач. ноль, нуль;
○ абсалю́тны н. — абсолю́тный ноль;
◊ зве́сці да нуля́ — свести́ к нулю́;
н. ува́гі — ноль внима́ния
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
нуль, ‑я, м.
1. Лічбавы знак «О», які абазначае адсутнасць велічыні (дабаўлены справа ад лічбы ўдзесяцярае яе).
2. Умоўная велічыня, ад якой пачынаецца вылічэнне падобных ёй велічынь (тэмпературы, часу і пад.). Сярэдняя тэмпература года ніжэй нуля.
3. перан. Пра што‑н. вельмі малое, нікчэмнае. Коска для .. [Мікалая] нічога не значыла — нуль, не больш. Якімовіч.
4. перан. Разм. Пра чалавека, які не мае ніякага значэння.
•••
Абсалютны нуль — тэмпература −273,16°C, пры якой спыняецца хаатычны цеплавы рух малекул у целе; самая нізкая магчымая тэмпература.
Звесці да нуля гл. звесці.
Нуль увагі — ніякай увагі.
[Ад лац. nullus — ніякі.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Нуль (БРС, ТСБМ), укр. нуль, рус. арх. нуль. Запазычана праз нямецкае Null з іт. nulla ’нішто, нічога’ < лац. nullus ’ніякі’ < ne ullus ’ні адзін’ (Фасмер, 3, 81; Бязлай, 2, 230).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
нуль-індыка́тар
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
нуль-індыка́тар |
нуль-індыка́тары |
| Р. |
нуль-індыка́тара |
нуль-індыка́тараў |
| Д. |
нуль-індыка́тару |
нуль-індыка́тарам |
| В. |
нуль-індыка́тар |
нуль-індыка́тары |
| Т. |
нуль-індыка́тарам |
нуль-індыка́тарамі |
| М. |
нуль-індыка́тары |
нуль-індыка́тарах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
нуль-паказа́льнік
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
нуль-паказа́льнік |
нуль-паказа́льнікі |
| Р. |
нуль-паказа́льніка |
нуль-паказа́льнікаў |
| Д. |
нуль-паказа́льніку |
нуль-паказа́льнікам |
| В. |
нуль-паказа́льнік |
нуль-паказа́льнікі |
| Т. |
нуль-паказа́льнікам |
нуль-паказа́льнікамі |
| М. |
нуль-паказа́льніку |
нуль-паказа́льніках |
Крыніцы:
krapivabr2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
нуль-пу́нкт
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
нуль-пу́нкт |
нуль-пу́нкты |
| Р. |
нуль-пу́нкта |
нуль-пу́нктаў |
| Д. |
нуль-пу́нкту |
нуль-пу́нктам |
| В. |
нуль-пу́нкт |
нуль-пу́нкты |
| Т. |
нуль-пу́нктам |
нуль-пу́нктамі |
| М. |
нуль-пу́нкце |
нуль-пу́нктах |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)