нельзя́ нареч. (невозможно) не́льга; (не дозволено, не следует) нямо́жна;

их нельзя́ останови́ть іх не́льга спыні́ць;

вам нельзя́ кури́ть вам нямо́жна куры́ць;

нельзя́ не согласи́ться, не призна́ть не́льга не згадзі́цца, не прызна́ць;

нельзя́ ли сде́лать э́то, помо́чь ему́ ці не́льга зрабі́ць гэ́та, дапамагчы́ яму́;

как нельзя́ як мага́;

как нельзя́ лу́чше, ху́же як мага́ лепш (як найле́пш), горш (як найго́рш);

нельзя́ сказа́ть, что́бы… не́льга сказа́ць, каб…

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

нямо́жна нареч., в знач. сказ. нельзя́;

тут н. куры́ць — здесь нельзя́ кури́ть;

н. лама́ць дрэ́вы — нельзя́ лома́ть дере́вья

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

немагчы́ма в знач. сказ. невозмо́жно; нельзя́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

нія́к нареч. ника́к;

н. не́льга — ника́к нельзя́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

не́льга нареч., в знач. сказ.

1. нельзя́;

куры́ць — н. — кури́ть — нельзя́;

2. невозмо́жно;

слоў разабра́ць было́ н. — слов разобра́ть бы́ло невозмо́жно;

◊ н. не згадзі́цца (не прызна́ць і г.д.) — нельзя́ не согласи́ться (не призна́ть и т.п.);

н. ў ру́кі ўзяць — нельзя́ в ру́ки взять;

кро́ку зрабі́ць н. — ша́гу ступи́ть нельзя́;

н. і но́са вы́сунуць — нельзя́ и но́са вы́сунуть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Не́льга ’не можна, няма магчымасці’ (Мал., Гарэц., Пятк. 2, Бяльк., ТС), нельга́ ’тс’ (Нас., Растарг.), няльга́ (Гарэц.), нільга́ ’тс’ (маг., Шн. 2), нельжа́, нільжа́ (Мал., Кліх), не́льзя ’тс’ (Нас.), неззя́ ’тс’ (Растарг.), ст.-бел. нелга ’тс’ (1478 г.), рус. нельга́, не́льзе, нельзе́, не́льзи, нельзи́, не́льзя, нельзя́ ’тс’, ст.-рус. нельзѣ, нельзя, нельза ’тс’, польск. дыял. nie lza ’тс’, ст.-польск. nie ldza, nie lza, nie lża ’тс’, чэш. дыял. nelʼza, nejza ’тс’, ст.-чэш. ne‑lzě ’тс’, славац. арх. neľdzä, neľdze, nelze ’тс’, ст.-слав. не льзѣ, не льsѣ ’тс’. Утворана ад прасл. *lьga (гл. льга), назоўніка ці субстантываванага прыметніка ад *lьgъ, што чаргуецца з *lьgъkъ (гл. лёгкі), з развіццём семантыкі ад ’лёгкі’ да ’мажлівы’; тут з адмоўем абазначае ’немажлівасць’. Праблему складае варыянтнасць канца слова. Формы тыпу нельзя адлюстроўваюць дав. скл., прадстаўлены ў ст.-слав. нельѕѣ (Карскі 2-3, 73). На формы тыпу нельжа́ паўплывалі, відаць, адпаведныя польскія, што тлумачыцца ўздзеяннем роднасных слоў польск. lżejszy ’лягчэйшы’, ulżyć ’аблегчыць’ (гл. Зубаты, 1, 61–76). Адсутнасць т. зв. трэцяй палаталізацыі ў формах тыпу нельга тлумачыцца па-рознаму: семантычнай сувяззю з коранем *lьg‑ (параўн. лёгкі, адліга і пад.), уплывам германскіх запазычанняў і пад. (Lunt H. G. The progressive palatalization of Common Slavic. Skopje, 1981), непаслядоўнасцю правядзення пераходу g > ž, што адлюстроўваюць не толькі названыя формы, але і рус. польга ’карысць’, палаб. püʼölga ’тс’, польск. ulga ’паслабленне і інш.’ (Беляев, ВЯ, 1986, 2, 112), а таксама нераўнамернай геаграфічнай распаўсюджанасцю гэтага пераходу. Больш падрабязна гл. Фасмер, 3, 61; Слаўскі, 4, 85–87.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ника́к​I нареч. нія́к, анія́к;

ника́к нельзя́ нія́к не́льга;

ника́к нет, уст. не.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

созна́ться (признаться) прызна́цца, сазна́цца;

на́до созна́ться трэ́ба прызна́цца;

нельзя́ не созна́ться не́льга не прызна́цца.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

няго́дны

1. разг. злой, плохо́й, него́дный;

2. (такой, который нельзя использовать) него́дный, неприго́дный

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

зачыта́цца сов. зачита́ться;

гэ́тай кні́гай не́льга не з. — э́той кни́гой нельзя́ не зачита́ться

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)