наязджа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.
1. гл. наехаць, наездзіць.
2. Час ад часу прыязджаць.
Н. у вёску да бацькоў.
3. на што. Спаўзаць уніз, закрываючы вочы.
Шапка наязджае на лоб.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
наязджа́ць
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
наязджа́ю |
наязджа́ем |
| 2-я ас. |
наязджа́еш |
наязджа́еце |
| 3-я ас. |
наязджа́е |
наязджа́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
наязджа́ў |
наязджа́лі |
| ж. |
наязджа́ла |
| н. |
наязджа́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
наязджа́й |
наязджа́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
наязджа́ючы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
наязджа́ць несов.
1. в разн. знач. наезжа́ть;
2. надвига́ться, сполза́ть;
1, 2 см. нае́хаць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
наязджа́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
1. Незак. да наехаць.
2. Час ад часу прыязджаць. Старыя яшчэ і цяпер памятаюць, як [сын] часам улетку наязджаў у Гарнастаеўку. Сабаленка.
3. Рабіць наезды, нападаць. [Цімох Будзік:] — Узброеныя польскія шайкі наязджаюць з кулямётамі. Колас. [Карнікі] звычайна наязджалі і распраўляліся ў сёлах, дзе сустракалі сабатаж або сляды партызанскай дзейнасці. Скрыган.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нае́хаць, -е́ду, -е́дзеш, -е́дзе; -е́дзь; зак.
1. на каго-што. Наткнуцца на каго-, што-н. у час язды.
Н. на пешахода.
2. (1 і 2 ас. адз. не ўжыв.). Прыехаць у вялікай колькасці.
К вечару наехалі госці.
3. перан., на што. Ссунуцца са свайго месца, засланіўшы сабой што-н. (разм.).
Шапка наехала на вочы.
|| незак. наязджа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. нае́зд, -у, М -дзе, мн. -ы, -аў, м.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
наезжа́тьII несов. (к нае́хать) наязджа́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
наезжа́тьI несов. (к нае́здить)
1. в разн. знач. наязджа́ць, нае́зджваць; (дорогу — ещё) аб’язджа́ць; см. нае́здить 1;
2. (лошадь) аб’язджа́ць, аб’е́зджваць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
нае́зд, ‑у, М ‑дзе, м.
1. Дзеянне паводле дзеясл. наязджаць (гл. наехаць у 1 знач.). Наезд машыны на чалавека.
2. Прыезд каго‑н. куды‑н. на нейкі час. З сваіх нядоўгіх наездаў у родную вёску я ведаў, што суседзі-гусараўцы жывуць самі сабе, ні багата і ні бедна. Ракітны. // у знач. прысл. нае́здам, нае́здамі. Прыязджаючы зрэдку і ненадоўга. Гаспадаркай.. [пан] цікавіўся мала, жыў у Мінску і бываў у маёнтках толькі наездам. С. Александровіч.
3. Раптоўны набег, напад вялікай колькасці каго‑, чаго‑н. Кандрат Вус, зачуўшы наезд польскай конніцы, .. кінуўся на задворкі, каб драпануць адтуль у лес. Колас. Не задаволіліся карнікі адным наездам, дзён праз два паведаліся яшчэ раз. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нака́тыватьII несов. (к накати́ть)
1. (надвигать, катая, собирать) нако́чваць;
2. (наезжать) разг. наязджа́ць;
3. перен. (внезапно появляться, возникать) разг. надыхо́дзіць, нахо́плівацца, нава́львацца;
4. (на кого — о чувстве, состоянии и т. п.) нахо́дзіць, напада́ць, апано́ўваць, аго́ртваць (каго); ахо́пліваць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)