нацягну́ць

дзеяслоў, пераходны/непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. нацягну́ наця́гнем
2-я ас. наця́гнеш наця́гнеце
3-я ас. наця́гне наця́гнуць
Прошлы час
м. нацягну́ў нацягну́лі
ж. нацягну́ла
н. нацягну́ла
Загадны лад
2-я ас. нацягні́ нацягні́це
Дзеепрыслоўе
прош. час нацягну́ўшы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

нацягну́ць, -цягну́, -ця́гнеш, -ця́гне; -цягні́; -ця́гнуты; зак.

1. што. Расцягваючы, зрабіць тугім, напяць (або туга прымацаваць).

Н. трос.

2. што. Адзець (абуць) што-н. з цяжкасцю; накрыцца, нацягнуўшы на сябе што-н.

Н. боты.

Н. коўдру.

3. чаго. Прыцягнуць, прынесці ў якой-н. колькасці.

4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Настояцца; заварыцца.

Лякарства нацягнула ўжо.

5. перан., што і без дап. Давесці што-н. да нормы, да пэўнай ступені (пра выпрацоўку, выдаткі і пад.); завысіць што-н. (адзнаку, паказчык і пад.; разм.).

Н. ацэнку.

6. пераважна безас., чаго і без дап. Нагнаць ветрам; закрыць, завалачы чым-н. (разм.).

Нацягнула дыму ў хату.

|| незак. наця́гваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. наця́гванне, -я, н. (да 1, 3 і 5 знач.), наця́жка, -і, ДМ -жцы, ж. (да 1 знач.) і нацяжэ́нне, -я, н. (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

нацягну́ць сов.

1. натяну́ть;

н. стру́ны — натяну́ть стру́ны;

2. (покрыться) натяну́ть; (о тучах и т.п. — ещё) заволо́чь;

н. на сябе́ ко́ўдру — натяну́ть на себя́ одея́ло;

к. ве́чару ~ну́ла хмар — безл. к ве́черу не́бо заволокло́ ту́чами;

3. (об одежде, обуви) натяну́ть; (с трудом — ещё) напя́лить;

н. хала́т — натяну́ть (напя́лить) хала́т;

4. (принести много чего-л.) натащи́ть;

н. галля́ — натащи́ть ве́ток;

5. завари́ться, настоя́ться; (влагой) пропита́ться;

чай ~ну́ў — чай завари́лся (настоя́лся);

6. разг. (сделать с натяжкой) натяну́ть;

н. ацэ́нку — натяну́ть оце́нку

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

нацягну́ць, ‑цягну, ‑цягнеш, ‑цягне; зак.

1. што. Расцягваючы, зрабіць тугім, напяць. Нацягнуць трос. □ Конь ірвануў і раптам... выскачыў з аглобляў, нацягнуўшы лейцы, якія былі закручаны за драбіны. Шамякін. // Распрамляючы, прымацаваць да чаго‑н. Нацягнуць антэну. Нацягнуць палатку.

2. што. Адзець (абуць) што‑н. з цяжкасцю або адзець (абуць) што‑н. наогул. Сандалікі былі .. [Сярожку] малыя, але ён усё ж здолеў нацягнуць іх на ногі. Васілёнак. Нацягнулі мы белыя маскхалаты, завязалі вушанкі і сіганулі ў завіруху. Мыслівец. // Накрыцца, нацягнуўшы на сябе што‑н. Калі братавы крокі сціхлі, Павал лёг і нацягнуў на галаву кажух. Галавач. Хвіліну памаўчаўшы [дзядзька Харытон] нацягнуў на сябе дзяружку, заплюшчыў вочы — відаць, пачаў думаць аб нечым сваім. Бажко.

3. чаго. Прыцягнуць, прынесці ў якой‑н. колькасці. У тую ж хвіліну некалькі чалавек пайшло па дровы. Неўзабаве яны нацягнулі цэлую кучу галля. Сіняўскі.

4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Настояцца; заварыцца. [Сабастыян:] — Няхай.. [лякарства] яшчэ дзень пастаіць, перамяшаецца, нацягне, састоіцца як мае быць, а тады налівай сабе на далоню і вышмароўвай нагу. Чорны.

5. перан.; што і без дап. Разм. Давесці што‑н. да нормы, да пэўнай ступені (пра выпрацоўку, выдаткі і пад.). Сымон Васільевіч сказаў настаўнікам: — гэтую [прапушчаную] гадзіну як-небудзь нацягнем, а так яна зусім прападзе, а вучням сапсуем свята. Дубоўка. // Завысіць што‑н. (адзнаку, паказчык і пад.). Нацягнуць ацэнку.

6. пераважна безас. чаго і без дап. Разм. Нагнаць ветрам; закрыць, завалачы чым‑н. Нацягнула аднекуль дыму. □ [Яўмен:] — Нешта парыць, хаця б дажджу не нацягнула... Сачанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

нацяжэ́нне, -я, н.

1. гл. нацягнуць.

2. Зрастанне скуры, пашкоджанай раненнем (спец.).

Першаснае н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

наця́жка, -і, ДМ -жцы, ж.

1. гл. нацягнуць.

2. Неправамернае дапушчэнне чаго-н.

Паставіць ацэнку з нацяжкай.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

натащи́ть сов.

1. (натаскать) нацягну́ць, мног. панаця́гваць;

2. (натянуть) прост. нацягну́ць, мног. панаця́гваць;

натащи́ть на себя́ одея́ло нацягну́ць на сябе́ ко́ўдру.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

наця́гваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да нацягнуць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

понатаска́ть сов., разг. панацяга́ць, панаця́гваць; нацягну́ць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

понатащи́ть сов., разг. панацяга́ць, панаця́гваць; нацягну́ць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)