нахі́льная
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, субстантываваны, ад’ектыўнае скланенне
|
адз. |
мн. |
| ж. |
- |
| Н. |
нахі́льная |
нахі́льныя |
| Р. |
нахі́льнай |
нахі́льных |
| Д. |
нахі́льнай |
нахі́льным |
| В. |
нахі́льную |
нахі́льныя |
| Т. |
нахі́льнай нахі́льнаю |
нахі́льнымі |
| М. |
нахі́льнай |
нахі́льных |
Крыніцы:
nazounik2008,
sbm2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
адко́с, -у, м.
1. Адхон, нахільная паверхня гары і пад.
А. узгорка.
2. Бакавая нахільная паверхня дарожнага насыпу.
Адкосы дарог.
Умацаваць а.
3. Нахільная паверхня чаго-н., якая ідзе пад вуглом (спец.).
|| прым. адко́сны, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
нахі́льны, -ая, -ае.
Які адхіляецца ад вертыкальнага або гарызантальнага становішча.
Н. пласт.
Нахільная шахта.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
скат³, -а, М ска́це, мн. -ы, -аў, м. (разм.).
Нахільная паверхня чаго-н., пакаты спуск.
Бераг Нёмана з высокім пясчаным скатам.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
нахі́льны, ‑ая, ‑ае.
Які адхіляецца ад вертыкальнага або гарызантальнага становішча. Нахільны пласт. Нахільная шахта.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нахі́льны
прыметнік, якасны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
нахі́льны |
нахі́льная |
нахі́льнае |
нахі́льныя |
| Р. |
нахі́льнага |
нахі́льнай нахі́льнае |
нахі́льнага |
нахі́льных |
| Д. |
нахі́льнаму |
нахі́льнай |
нахі́льнаму |
нахі́льным |
| В. |
нахі́льны (неадуш.) нахі́льнага (адуш.) |
нахі́льную |
нахі́льнае |
нахі́льныя (неадуш.) нахі́льных (адуш.) |
| Т. |
нахі́льным |
нахі́льнай нахі́льнаю |
нахі́льным |
нахі́льнымі |
| М. |
нахі́льным |
нахі́льнай |
нахі́льным |
нахі́льных |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
квершла́г, ‑а, м.
Гарызантальная або нахільная падземная горная распрацоўка, якая ідзе па пустых пародах пад вуглом да месца залягання карысных выкапняў і не мае непасрэднага выхаду на паверхню.
[Ням. Querschlag.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паваро́тна-нахі́льны
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
паваро́тна-нахі́льны |
паваро́тна-нахі́льная |
паваро́тна-нахі́льнае |
паваро́тна-нахі́льныя |
| Р. |
паваро́тна-нахі́льнага |
паваро́тна-нахі́льнай паваро́тна-нахі́льнае |
паваро́тна-нахі́льнага |
паваро́тна-нахі́льных |
| Д. |
паваро́тна-нахі́льнаму |
паваро́тна-нахі́льнай |
паваро́тна-нахі́льнаму |
паваро́тна-нахі́льным |
| В. |
паваро́тна-нахі́льны (неадуш.) паваро́тна-нахі́льнага (адуш.) |
паваро́тна-нахі́льную |
паваро́тна-нахі́льнае |
паваро́тна-нахі́льныя (неадуш.) паваро́тна-нахі́льных (адуш.) |
| Т. |
паваро́тна-нахі́льным |
паваро́тна-нахі́льнай паваро́тна-нахі́льнаю |
паваро́тна-нахі́льным |
паваро́тна-нахі́льнымі |
| М. |
паваро́тна-нахі́льным |
паваро́тна-нахі́льнай |
паваро́тна-нахі́льным |
паваро́тна-нахі́льных |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
адко́с 1, ‑у, м.
1. Нахільная паверхня гары, узгорка і пад.; адхон. Трыма крокамі .. [Пархвен] перайшоў схілісты адкос, лёг на зямлю і прыгледзеўся. Чорны. // Бакавая пакатая паверхня дарожнага палатна, насыпу і пад. Берагавы адкос. □ На адкосах дарог густа цвіце блакітны падарожнік. Брыль. [Тры чалавечыя фігуры] падняліся з выемкі, успаўзлі па адкосе на палатно.. і доўга пазіралі ў той бок, дзе за тэлеграфным слупам стаяў з карабінам у руках Грышка. Чарот. Раслі масты, высокія адкосы, і рэйкі струнамі віліся ўдаль. Машара.
2. Спец. Нахільная паверхня, якая ідзе пад вуглом; старана чаго‑н. (якога‑н. будынка, збудавання).
адко́с 2, ‑у, м.
Адработ касьбой за паслугу, пазыку і пад. Ніякі калгас не будзе пазычаць збожжа ў другім калгасе на аджон ці на адкос. Лужанін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нахі́л, ‑у, м.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. нахіліць — нахіляць і нахіліцца — нахіляцца.
2. Пастава цела пад вуглом паміж гарызантальнай і вертыкальнай плоскасцю; нахільная пастава. Па нахілу бяроз відаць, што над краінай ідзе бура — моцны ўсходні вецер. Клімковіч. // Спец. Востры вугал, які ўтвараецца якой‑н. плоскасцю з гарызонтам.
3. Схіл, спуск, пакатая паверхня. Асабліва было цяжка беднаму слану, бо для такой гары кожны нязначны нахіл многа значыць. Маўр. Нахіл быў круты, і прафесар бачыў з акна роўныя верхавіны нізкіх садовых дрэў і над імі, у канцы, рад высокіх ліп. Галавач. Машыну заправілі гаручым, шафёр паспрабаваў, як працуе дызель, і аўтамабіль пачаў павольна апускацца ўніз па нахілу канвеера. Пальчэўскі.
4. перан. Прыхільнасць, схільнасць, цяга да чаго‑н. Гэта быў чалавек больш спакойны і ўраўнаважаны, які, тым не менш, выяўляў пэўны нахіл да газетнай работы. Навуменка. [Бядуля:] — [Максім Багдановіч] першы напісаў аб маёй творчасці артыкул у «Нашай ніве», першым заўважыў мой нахіл у творчасці да народнай казачнасці. Хведаровіч. // Схільнасць да чаго‑н., наяўнасць якіх‑н. задаткаў. Нахіл да прастудных захворванняў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)