наха́л наха́бнік, -ка м.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
наха́бнік м. наха́л, нагле́ц
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
наха́ба м. и ж., разг. наха́л м., нагле́ц м.; наха́лка ж.
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Наха́лам ’нахабна, бесцырымонна’ (Сл. ПЗБ), ’нахабна, назойліва’ (ТС), сюды ж наха́льны ’вялікі, моцны’: дажджэ́ наха́льныя (Сл. ПЗБ), наха́лны ’нахабны’, наха́льніца ’празмерна цікаўная асоба, назола’ (ТС), рус. наха́л ’зб. няпрошаныя госці; нахабнік’, нахал делать ’паводзіць сябе нахабна’, нахальный ’нахабны; дармавы’; ’гвалтоўны’: нахальная смерть (смал., СРНГ). Значэнні і формы, прадстаўленыя ў рускіх і беларускіх словах, прымушаюць звязаць з рус. ха́лко ’хутка, паспешна; моцна’, халовой ’танны, дурны, недарэчны’, хал ’дарэмшчына’, ха́лкать ’прагна глытаць’, да якіх належаць таксама бел. аха́лкам ’не перажоўваючы, вялікімі кускамі (есці)’, ха́лкаць экспр. ’есці’, халькам ’абы-як’, што, відаць, гукапераймальнага паходжання. Развіццё значэнняў, як у на́глы (гл.), параўн. рус. нага́л ’заклік, крык ці песня ў такт працы’; у сувязі з гэтым наўрад ці звязана з *xoloto (параўн. Фасмер, 3, 50; з л-рай).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
поря́дочныйI
1. (довольно большой) даво́лі (-такі) вялі́кі; (значительный) зна́чны; (немалый) немалы́; ла́дны;
сего́дня поря́дочный моро́з сяго́ння даво́лі (-такі) вялі́кі маро́з;
э́то поря́дочное расстоя́ние гэ́та даво́лі (-такі) вялі́кая (зна́чная, немала́я, ла́дная) адле́гласць;
2. (в большой степени — об отрицательных качествах) разг. вялі́кі, страшэ́нны;
поря́дочный наха́л вялі́кі (страшэ́нны) наха́бнік.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)