насту́рка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак, ж.
Аднагадовая дэкаратыўная травяністая расліна з буйнымі пахучымі кветкамі чырвона-жоўтага колеру.
|| прым. насту́ркавы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
насту́рка
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
насту́рка |
насту́ркі |
| Р. |
насту́ркі |
насту́рак |
| Д. |
насту́рцы |
насту́ркам |
| В. |
насту́рку |
насту́ркі |
| Т. |
насту́ркай
насту́ркаю |
насту́ркамі |
| М. |
насту́рцы |
насту́рках |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
насту́рка ж., бот. насту́рция
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
насту́рка, ‑і, ДМ ‑рцы; Р мн. ‑рак, ж.
Дэкарагыўная травяністая расліна з буйнымі пахучымі аранжавымі кветкамі.
[Лац. nasturtium.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Насту́рка ’дэкаратыўная расліна з пахучымі кветкамі, звычайна Tropaeolum majus L.’ (ТСБМ), насту́лька ’тс’ (Нас., Некр. і Байк., Сцяшк. Сл., Ян.), настурцыя (Некр. і Байк., ТСБМ; міёр., Жыв. сл.), настурція ’тс’ (Жыв. сл.). Апошнія формы перадаюць лацінскую назву кветкі — Nasturtium (< па‑ sitortium ад nasus ’нос’, бо выклікае чыханне, Скок, 2, 505; Бязлай, 2, 211), астатнія — вынік адаптацыі ў адпаведнасці з распаўсюджанай мадэллю назваў кветак на ‑ка (параўн. аўду́лька, наготка і пад.) і збліжэння з уласным імем Ниста, Насту́ля (рус. Настасья, Анастасия).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
насту́рцыя, -і, мн. -і, -цый, ж.
Тое, што і настурка.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
насту́рцыя ж., бот., см. насту́рка
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
насту́рция насту́рка, -кі ж., насту́рцыя, -цыі ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
насту́рцыя, ‑і, ж.
Тое, што і настурка. Ад вясны і да позняй восені цвітуць за агароджаю настурцыі, рамонкі і ружы. Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Бабы́ль ’беззямельны, адзінокі чалавек’ (БРС, Касп., Шат., Бяльк.). Рус. бобы́ль ’беззямельны селянін, падзёншчык’. Укр. (ст.) боби́ль (з рус. мовы, гл. Рудніцкі, 155). Паходжанне слова няяснае. Няпэўна Мікала, Berühr., 89: запаз. з сканд. *ƀuabóli ’здольшчык’, а таксама Мікала, Ält. Bezieh., 50 (экспрэсіўнае слова, параўн. швед. bobbe, англ. bob ’цяльпук’ і г. д.). Не лепш і Фасмер, 1, 181, які прапануе звярнуць увагу на рум. bobîlcă ’від танца’, bobîlnic ’настурка’. Супраць рум. версіі сведчыць іменна адсутнасць гэтага слова (калі не лічыць запазычання з рус.) ва ўкр. мове. Параўн. яшчэ Шанскі, 1, Б, 147–148.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)