Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
наплява́ць
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
наплюю́ |
наплюё́м |
| 2-я ас. |
наплюе́ш |
наплюяце́ |
| 3-я ас. |
наплюе́ |
наплюю́ць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
наплява́ў |
наплява́лі |
| ж. |
наплява́ла |
| н. |
наплява́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
наплю́й |
наплю́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
наплява́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
наплява́ць сов., прям., перен. наплева́ть;
◊ н. у душу́ — наплева́ть в ду́шу
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
наплява́ць, ‑плюю, ‑плюеш, ‑плюе; ‑плюём, ‑плюяце; зак.
1. Плюнуць некалькі разоў куды‑н., на што‑н. Напляваць на падлогу.
2. чаго. Выкінуць з рота пляўкамі нейкую колькасць чаго‑н. Напляваць шкарлупін.
3. перан. Разм. Аднесціся нядбайна, раўнадушна або з пагардай да каго‑, чаго‑н. Напляваць на справу. Напляваць на работу. □ [Люба:] — Я трымала на руках дзіця і сказала старому, што гэта яго ўнук. Паверыў ён ці не паверыў, але прагнаў мяне. .. Больш я там ужо не была. Наплявала. Чорны.
4. толькі ў форме інф. напляваць у знач. вык., каму. Разм. Выказванне поўнай абыякавасці або пагарды. [Генадзь:] — Будыка не баіцца, што пра яго скажуць. Я так бачу: напляваць яму на вашу камісію. Шамякін. [Расказчык:] — Галосяць яны цяпер, небаракі, так, што, здаецца, каменнае сэрца не вытрымае. А пану і суддзям напляваць на чужое гора. Якімовіч.
•••
Напляваць у душу — вельмі абразіць, насмяяцца, пакрыўдзіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
плява́ць, плюю́, плюе́ш, плюе́; плюём, плюяце́, плюю́ць; плюй; незак.
1. Выкідваць з рота сліну.
П. на падлогу.
2. перан., на каго-што. Зусім не лічачыся з кім-, чым-н., паказваць пагардлівую абыякавасць (разм.).
П. ён хацеў на ваша папярэджанне.
3. у знач. вык. Выражае абыякавыя або пагардлівыя адносіны да чаго-н. (разм.).
Суседзі злуюцца, а мне п.!
|| зак. наплява́ць, -люю́, -люе́ш, -люе́; -люём, -люяце́, -люю́ць; -лю́й.
|| аднакр. плю́нуць, -ну, -неш, -не; плюнь (да 1 і 2 знач.).
П. няма куды (таксама перан.: вельмі цесна; разм.).
◊
Раз плюнуць (разм.) — нічога не значыць, вельмі лёгка зрабіць што-н.
Яму гэта раз п.
|| наз. плява́нне, -я, н. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
наха́ркаць, -аю, -аеш, -ае; зак. (разм.).
Харкаючы, напляваць.
Н. на падлогу.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
наплева́ть сов., прям., перен. наплява́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
наплява́цца, ‑плююся, ‑плюешся, ‑плюецца; ‑плюёмся, ‑плюяцеся; зак.
Разм. Многа напляваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
наха́ркаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Разм. Харкаючы, напляваць. Нахаркаць на падлогу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цэйхга́уз, ‑а, м.
Уст. Ваенны склад зброі і абмундзіравання. — Давялося .. [Паскевічу] на свечку напляваць, а порах здаць у цэйхгауз. Караткевіч.
[Ад ням. Zeug — зброя і Haus — дом.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)