напа́рыць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
напа́ру |
напа́рым |
| 2-я ас. |
напа́рыш |
напа́рыце |
| 3-я ас. |
напа́рыць |
напа́раць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
напа́рыў |
напа́рылі |
| ж. |
напа́рыла |
| н. |
напа́рыла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
напа́р |
напа́рце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
напа́рыўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
напа́рыць, -ру, -рыш, -рыць; -раны; зак.
1. чаго. Прыгатаваць параннем.
Н. буракоў.
Н. бобу.
2. каго-што. Добра папарыць (разм.).
Н. спіну ў лазні.
3. чаго. Кіпячэннем прыгатаваць нейкую колькасць чаго-н.
Н. малака.
|| незак. напа́рваць, -аю, -аеш, -ае.
|| звар. напа́рыцца, -руся, -рышся, -рыцца (да 2 знач.); незак. напа́рвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
напа́рыць сов.
1. в разн. знач. напа́рить;
н. рэ́пы — напа́рить ре́пы;
н. но́гі — напа́рить но́ги;
2. (молока) накипяти́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
напа́рыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; зак.
1. чаго. Параннем прыгатаваць. Напарыць буракоў. Напарыць цэбар сечкі. □ Хто не ведае, як адбываецца ў нас на Беларусі вяселле? Напякуць усяго, насмажаць, папараць — стол ломіцца. Прокша.
2. каго-што. Разм. Уволю, добра папарыць. Напарыць спіну ў лазні.
3. чаго. Кіпячэннем прыгатаваць нейкую колькасць чаго‑н. Напарыць малака. □ Маці запаліла грубку, напарыла нейкіх траў, і бабуля доўга абмывала настоем цела. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
напа́рить сов. напа́рыць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
напа́раны, ‑ая, ‑ае.
Дзеепрым. зал. пр. ад напарыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
напа́рваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да напарыць (у 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
накипяти́ть сов. накіпяці́ць; (воды — ещё) нагатава́ць; (молока — ещё) напа́рыць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
напа́раны
1. в разн. знач. напа́ренный;
2. накипячённый;
1, 2 см. напа́рыць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Пачу́чарыць ’грызці, абгрызаць што-н. (пра мышэй, трусоў, зайцоў)’ (дзярж., Нар. сл.). Да напарыць (гл.). Няясна. Магчыма, да прасл. čučati ’сядзець на кукішках, сагнуўшы калені’, параўн. каш. tuta ’верхняя частка завязанага мяшка’, ’валасы на галаве жанчыны, сабраныя ў гугель’ (< і.-е. keu‑k‑ ’крывіць, згінаць, зварочваць’), абцяжаранага суфіксам ‑ч‑і‑ (Борысь, SP, 2, 278). Можна таксама дапусціць утварэнне ад чучарапак ’ракавіна малюска’, ’шкарлупіна выліўка’ — гэтак выглядаюць абгрызеныя, паедзеныя караняплоды.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)