на́нач
прыслоўе
| станоўч. |
выш. |
найвыш. |
| на́нач |
- |
- |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
на́нач, прысл.
1. 3 наступленнем, пачаткам ночы.
Н. сабраўся дождж.
2. Перад начным сном.
Памыцца н.
3. На начлег.
Здарожыўся хлапчук і папрасіўся н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
на́нач нареч.
1. на́ ночь;
пайсці́ н. з до́му — пойти́ на́ ночь и́з дому;
2. на ночле́г, на ночёвку;
спыні́цца н. — останови́ться на ночле́г (на ночёвку)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
на́нач, прысл.
1. З наступленнем, пачаткам ночы. Учора нанач вецер сціх, заружавелася на захадзе неба, памацнеў холад, паказвала на мароз. Пташнікаў. [Лабановіч:] — Дык нават, бабка, не ў нядзельку, а ў суботу нанач надумаўся я паехаць у госці да таго паніча! Колас. // На начны час, на ўсю ноч. Кветкі, якія згортвалі нанач свае пялёсткі, распусціліся, і вакол іх звінелі пчолы, бомкалі чмялі. Дайліда. // Перад начным сном. Памыцца нанач. □ З-за дзвярэй Балеслаў чуў, як [маці] малілася нанач. Чорны.
2. На начлег, каб пераспаць ноч. Застацца нанач. □ Чалавек адказаў, што ён жабрак і просіцца нанач. Галавач. Дайшоў [Іван] да таго горада, дзе жыў цар, і папрасіўся ў аднае бабулі нанач. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
начні́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.
1. Няяркая лямпачка, якая запальваецца нанач.
2. Чалавек, які працуе ноччу або доўга не кладзецца спаць (разм.).
|| памянш.-ласк. начнічо́к, -чка́, мн. -чкі́, -чко́ў, м. (да 1 знач.; разм.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дзе́цца, дзе́нуся, дзе́нешся, дзе́нецца; дзе́нься; зак. (разм.).
1. Знікнуць, прапасці.
Куды ён дзеўся? Нікуды ён не дзенецца.
2. Знайсці сабе месца, прытулак.
У незнаёмым горадзе не ведаеш, куды д. нанач.
|| незак. дзява́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Куды ж мне д.? Кудысьці кнігі з паліцы дзяваюцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
няду́жыцца, ‑жыцца; безас. незак.
Нездаровіцца. Калі часамі Уладзіку нядужылася, дзед накрываў яго нанач сваёю бравэркаю. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жарлі́ца, ‑ы, ж.
Рыбалоўная снасць для лоўлі драпежнай рыбы на жыўца. Трэба было паглядзець пастаўленую нанач жарліцу. Гамолка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
няко́рмлены, ‑ая, ‑ае.
Такі, якога не кармілі; галодны. У хляве ў Акцызніка адзываліся запёртыя нанач, мусіць някормленыя, свінні. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́зарыцца, ‑рыцца; зак.
Тое, што і вызарыць. Нанач неба вызарылася і наступіла такая цішыня, якое, здаецца, даўно ўжо не было на свеце. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)