накаці́цца, -качу́ся, -ко́цішся, -ко́ціцца; зак.
1. Коцячыся, наткнуцца, ускаціцца на каго-, што-н.
Бочка накацілася на нагу.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Коцячыся, набегчы, пакрыць сабою.
Хваля накацілася на бераг.
3. перан. Нечакана ўзнікнуўшы, ахапіць.
Бяда раптоўна накацілася на вёску.
|| незак. нако́чвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
накаці́цца
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, зваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
накачу́ся |
нако́цімся |
| 2-я ас. |
нако́цішся |
нако́ціцеся |
| 3-я ас. |
нако́ціцца |
нако́цяцца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
накаці́ўся |
накаці́ліся |
| ж. |
накаці́лася |
| н. |
накаці́лася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
накаці́ся |
накаці́цеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
накаці́ўшыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
накаці́цца сов., в разн. знач. накати́ться;
бервяно́ ~ці́лася на нагу́ — бревно́ накати́лось на́ ногу;
хва́ля ~ці́лася на бе́раг — волна́ накати́лась на бе́рег
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
накаці́цца, ‑качуся, ‑коцішся, ‑коціцца; зак.
1. Коцячыся, наткнуцца, ускаціцца на каго‑, што‑н. Бочка пакацілася на нагу.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Коцячыся, набегчы, пакрыць сабою. [Васіліна] стаяла, чакаючы, пакуль накоціцца і ўдарыць па нагах хваля — мяккая, ласкавая і цёплая. Савіцкі. // З’явіцца (пра слёзы). Накаціліся слёзы на вочы і ў Алімпы. Сабаленка.
3. перан. Нечакана ўзнікнуўшы, ахапіць. З поўдня накацілася на лагер водгулле.. выбуху. Курто. Некалькі дзён.. [Анэля] не выходзіла з хаты, думала, што гэтая навала так жа хутка адкоціцца, як і накацілася. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нако́чвацца гл. накаціцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
нако́чвацца, ‑аецца; незак.
1. Незак. да накаціцца.
2. Зал. да накочваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нако́чвацца несов., возвр., страд. нака́тываться; см. накаці́цца, нако́чваць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
накати́ться
1. накаці́цца, насу́нуцца;
2. перен. (внезапно появиться, возникнуть) прост. насу́нуцца, навалі́цца;
накати́лась беда́ навалі́лася (насу́нулася) бяда́ (лі́ха).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
накаці́ць, ‑качу, ‑коціш, ‑коціць; зак.
1. чаго. Прыкаціць нейкую колькасць чаго‑н. Накаціць бярвення.
2. што. Ускаціць што‑н. на якую‑н. паверхню. Накаціць камень на дошку.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.); перан. Тое, што і накаціцца (у 3 знач.). Потым, за кароткай хвілінкаю наіўнай і нясмелай падазронасці, накоціць хваля пяшчотнасць і ўдзячнасці. Савіцкі.
4. што. Спец. Коцячы, вярнуць гармату на зыходнае месца пасля яе адкату ў выніку выстралу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)