нада
прыназоўнік
Іншыя варыянты:
на́д.
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
нада, прыназ. з Т.
Ужываецца толькі ў спалучэнні «нада мною (мной)». Тое, што і над (у 1, 2 і 3 знач.). Ой вы, думкі, думкі, Сэрца майго раны! Ці вы мае дзеці, Ці вы кім пасланы? Што ж вы забіліся Віхрам нада мною, І няма ніколі Мне ад вас спакою? Колас. Адшумелі буры нада мной. Звонак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
над (нада), прыназ. з Т.
1. Ужыв. пры абазначэнні размяшчэння, знаходжання каго-, чаго-н. зверху, паверх каго- ці чаго-н.; у непасрэднай блізкасці да таго, што названа залежным словам.
Туман над возерам.
Нада мной.
Вёска над Прыпяццю.
2. Ужыв. для абазначэння накіраванасці дзеяння на што-н., засяроджанасці на чым-н.
Працаваць над творам.
Сядзець над задачай.
3. У спалучэнні з займеннікам «усе» паказвае на вышэйшае праяўленне ўласцівасцей дадзенага прадмета.
Мароз над усімі маразамі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
над, нада предл.
1. с твор., в разн. знач. над, надо;
над ле́сам наві́сла хма́ра — над ле́сом нави́сла ту́ча;
пе́сня гучы́ць над во́зерам — пе́сня звучи́т над о́зером;
мець ула́ду над кім-не́будзь — име́ть власть над ке́м-л.;
нада мно́й — надо мно́й;
ду́маць над матэрыя́ламі для газе́ты — ду́мать над материа́лами для газе́ты;
працава́ць над сабо́й — рабо́тать над собо́й;
мець перава́гу над чым-не́будзь — име́ть преиму́щество над че́м-л.;
2. с твор. в сочет. с мест. усе́ указывает на высшее проявление свойств данного предмета;
маро́з над усі́мі мараза́мі — всем моро́зам моро́з
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
На́да ’трэба’ (Бяльк.), на́да, на́ды (Сл. ПЗБ), рус. на́до ’тс’; упершыню фіксуецца ў Полацкай грамаце 1264 г. (Сразн.). Скарочаная форма ад прыслоўя надобѣ, утворанага ад месн. скл. назоўніка даба з прыназоўнікам на (Карскі 2-3, 76; Фасмер, 3, 38). Форма на ‑ды адлюстроўвае, відаць, уплыў прыслоўяў тыпу тады, туды і г. д. Гл. на́дабе.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
нада..., прыстаўка (гл. над...).
Ужываецца замест «над».
1. Перад зычнымі, пасля якіх пішацца мяккі знак або апостраф, напрыклад: надалью, надап’ю.
2. Перад збегам двух зычных, у складзе якіх ёсць звычайна «р», «л», «м», «н», напрыклад: падабраць, нададраць, надагнуць, надаслаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
над... (над’..., нада...), прыстаўка.
I. Утварае дзеясловы са знач.:
1) павелічэнне чаго-н. чым-н., напр., надбудаваць;
2) няпоўнае дзеянне, якое распаўсюджваецца на частку чаго-н., напр.: надпіць, надламаць, над’есці, надарваць.
II. Утварае назоўнікі і прыметнікі са знач. больш высокага становішча, напр.: надброўе, надгартанны.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
на́д
прыназоўнік
Іншыя варыянты:
нада.
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
са́кля, ‑і, ж.
Жыллё каўказскіх горцаў. Стаю адзін, Дзе саклі пад гарою У зоры ткуць З зыбучае імглы, Дзе над абрывамі Высока нада мною Між скал віюцца Горныя арлы. Трус.
[Груз.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
палы́н, ‑у, м.
Пустазелле з моцным пахам і горкім смакам. Дні беглі... Пасекі пачалі зарастаць быллём і палыном. Чарот. Зоры, як праз сон, млелі нада мною, і моцна пах усюды палын. Лупсякоў.
•••
Цытварны палын — лекавая расліна сямейства складанакветных.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)