наво́з гной, род. гно́ю м.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

◎ Навоз 1 ’загуменне, дарожка, якая ідзе ўздоўж вёскі па загуменнях, поле за загуменнем’ (Хрэст. дыял., 334; Сл. ПЗБ), ’дарожка ў вёсцы па-за будынкамі’ (Чуд.), ’вялікі ўчастак поля, на якім размешчана некалькі хутароў’ (нясвіж., Яшк.), ’месца за агародамі ўздоўж вёскі’ (слуц., Нар. сл.), навозы ’ўчастак поля ля вёскі’ (карэл., Янк. Мат.), навозам ’загуменнем, задамі, сцяжынкай за вёскай’ (Жд. 1); відаць, сюды ж навоз ’прыстань’ (рэч., Яшк.), навозь ’привоз на рынок’, якое параўноўваецца з чэш. ηάυοζ ’звоз, звожванне’ (Грыг.); параўн. таксама польск. nawóz ’тое, што навозяць для засыпкі калдобін, няроўнасцей’. Улічваючы апісальны выраз навозная дарога ’загуменная дарога’ (маладз., дзятл., Сл. ПЗБ), можна дапусціць утварэнне шляхам семантычнай кандэнсацыі: навозная дарога (шлях) > навоз, усё да везці, вязу.

Навоз 2 ’гной’ (асіп., Буз.; ганц., Сл. ПЗБ; гродз., Сцяшк. МГ), навозны ’угноены’ (Сл. ПЗБ), ’звязаны з вывазкай гною’, параўн.: «между С. Иоанном и С. Петром играются на Белоруси навозныя толоки» (Фалют., 84). Разам з рус. навоз ’гной’ да вазіць, вязу, гл. Фасмер, 3, 34 («то, что навезено»).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

гной (род. гно́ю) м.

1. гной;

2. наво́з

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

дапрэ́ць сов., в разн. знач. допре́ть;

мя́са ~рэ́ла — мя́со допре́ло;

гной ~рэ́ў — наво́з допре́л

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

помёт м.

1. (навоз) памёт, -ту м.;

2. (приплод) ко́дла, -ла ср., прыпло́д, -ду м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

вы́вазіць сов. (в несколько приёмов) вы́везти;

да вясны́ трэ́ба в. уве́сь гной — до весны́ на́до вы́везти весь наво́з

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

разва́ливать​II несов. (к разваля́ть);

1. с.-х. (разгребать, раскидывать) раскіда́ць, раскі́дваць, растраса́ць; (валки, навоз) разбіва́ць;

2. (тесто) спец. раска́чваць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

разваля́ть сов.

1. (разгрести, раскидать) с.-х. раскі́даць, мног. параскіда́ць, параскі́дваць; растрэ́сці, мног. парастраса́ць; (валки, навоз) разбі́ць, мног. паразбіва́ць;

2. (тесто) спец. раскача́ць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

раскида́ть сов., в разн. знач. раскі́даць, мног. параскіда́ць;

раскида́ть наво́з раскі́даць (параскіда́ць) гной;

раскида́ть бума́ги по́ полу раскі́даць (параскіда́ць) папе́ры па падло́зе;

жизнь раскида́ла друзе́й по све́ту жыццё раскі́дала (параскіда́ла) сябро́ў па све́це;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

паразбіва́ць сов. (о многом)

1. (разломать, раздробить) разби́ть, расколоти́ть;

2. (колкой разъединить на части) расколо́ть, расщепи́ть;

3. (повредить) разби́ть, пора́нить;

4. (сад, парк и т.п.) разби́ть, распланирова́ть;

5. (дорогу) разби́ть, разъе́здить;

6. (сено и т.п.) развороши́ть;

7. (навоз) разброса́ть;

8. (обувь) разби́ть, разноси́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)