навако́льны, -ая, -ае.

1. Які знаходзіцца або жыве ў наваколлі; адбываецца навокал каго-, чаго-н.

Навакольная мясцовасць.

Навакольныя людзі.

Навакольныя гукі.

2. у знач. наз. навако́льнае, -ага, н. Тое, што знаходзіцца навокал каго-, чаго-н.

Любавацца навакольным.

3. у знач. наз. навако́льныя, -ых. Людзі, якія акружаюць каго-н.

Абыякавы да навакольных.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

навако́льны

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. навако́льны навако́льная навако́льнае навако́льныя
Р. навако́льнага навако́льнай
навако́льнае		 навако́льнага навако́льных
Д. навако́льнаму навако́льнай навако́льнаму навако́льным
В. навако́льны (неадуш.)
навако́льнага (адуш.)		 навако́льную навако́льнае навако́льныя (неадуш.)
навако́льных (адуш.)
Т. навако́льным навако́льнай
навако́льнаю		 навако́льным навако́льнымі
М. навако́льным навако́льнай навако́льным навако́льных

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

окру́жный навако́льны;

окру́жные селе́ния навако́льныя сёлы.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

окружа́ющие мн., сущ. навако́льныя, -ных, усе́, хто акружа́е;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

атмасфе́ра, -ы, ж.

1. Газападобная абалонка Зямлі і некаторых іншых планет.

Зямная а.

2. перан. Навакольныя ўмовы, абставіны, асяроддзе.

А. даверу.

А. дружбы і супрацоўніцтва.

3. Адзінка вымярэння ціску газаў.

Ціск у сто атмасфер.

|| прым. атмасфе́рны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

азвярэ́лы, ‑ая, ‑ае.

Злы, шалёны, раз’юшаны. Азвярэлыя карнікі палілі навакольныя вёскі, расстрэльвалі жанчын, дзяцей. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ка́рнік, ‑а, м.

Член карнага атрада, карнай экспедыцыі. Азвярэлыя карнікі палілі навакольныя вёскі, расстрэльвалі жанчын, дзяцей. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вы́хадзіць¹, -джу, -дзіш, -дзіць; -джаны; зак. (разм.).

1. што. Абысці пехатой многія мясціны.

В. усе навакольныя лясы.

2. без дап. Прахадзіць які-н. час.

Выхадзіў палавіну дня.

3. што. Дабіцца чаго-н., доўга або неаднаразова ходзячы.

Нічога мы там не выхадзілі.

|| незак. выхо́джваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

фітацэно́з, ‑у, м.

Сукупнасць раслінных арганізмаў на адносна аднародным участку, што знаходзяцца ў складаных узаемаадносінах як паміж сабой, так і з навакольныя асяроддзем.

[Ад грэч. phytón — расліна і koinos — агульны.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

навако́льны, ‑ая, ‑ае.

1. Які знаходзіцца або жыве ў наваколлі. Навакольныя калгасы. □ Навакольны недалёкі лес дыхаў роснай вільгаццю. Пестрак. З вялікай надзеяй і гонарам глядзяць цяпер усе навакольныя людзі на тры велічныя капры. Кулакоўскі.

2. Які адбываецца навокал каго‑, чаго‑н. Аляксей Аўдзейчык стаіць пад сцяною кароўніка і любуецца навакольнай прыгажосцю восені. Дуброўскі. Шасціць пад коламі лісце, не глушачы навакольных гукаў. Аляхновіч.

3. у знач. наз. навако́льнае, ‑ага, н. Тое, што знаходзіцца навокал каго‑, чаго‑н. Жанчына жыла толькі.. [дзіцем], глухая да навакольнага, поўная роўнай увагі і любасці.. Карпаў.

4. у знач. наз. навако́льныя, ‑ых, мн. Людзі, якія знаходзяцца навокал каго‑, чаго‑н. Верка аглядалася, меркавала, якое робіць уражанне на навакольных. Карпюк.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)