навако́льны

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. навако́льны навако́льная навако́льнае навако́льныя
Р. навако́льнага навако́льнай
навако́льнае		 навако́льнага навако́льных
Д. навако́льнаму навако́льнай навако́льнаму навако́льным
В. навако́льны (неадуш.)
навако́льнага (адуш.)		 навако́льную навако́льнае навако́льныя (неадуш.)
навако́льных (адуш.)
Т. навако́льным навако́льнай
навако́льнаю		 навако́льным навако́льнымі
М. навако́льным навако́льнай навако́льным навако́льных

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

біяло́гія, -і, ж.

Комплекс навук аб жывых арганізмах і іх узаемадзеянні з навакольным асяроддзем.

|| прым. біялагі́чны, -ая, -ае.

Б. факультэт.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

гідрабіяло́гія, ‑і, ж.

Навука, якая вывучае жыццё водных арганізмаў у іх адзінстве з навакольным асяроддзем.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

экало́гія, ‑і, ж.

Раздзел біялогіі, які вывучае ўзаемадзеянне жывёльных і раслінных арганізмаў паміж сабой і з навакольным асяроддзем.

[Ад грэч. óikos — дом, радзіма і logos — вучэнне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

тэхнаге́нны, ‑ая, ‑ае.

Спец. Выкліканы прамысловай вытворчасцю і тэхнічнымі сродкамі дзейнасці людзей (аб зменах у навакольным асяроддзі). Тэхнагенны працэс.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

інфарма́цыя, -і, ж.

1. Звесткі аб навакольным свеце і працэсах, якія ў ім працякаюць і ўспрымаюцца чалавекам або спецыяльнымі ўстройствамі (спец.).

Тэорыя інфармацыі.

2. Паведамленне аб становішчы спраў; навіны.

Газетная і.

Сродкі масавай інфармацыі.

|| прым. інфармацы́йны, -ая, -ае.

І. бюлетэнь.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ізалява́ць, -лю́ю, -лю́еш, -лю́е; -лю́й; -лява́ны; зак. і незак., каго-што.

1. Пазбавіць (пазбаўляць) кантактаў з навакольным асяродцзем; аддзяліць (аддзяляць) ад чаго-н.

І. хворага.

І. злачынца.

2. Пакрыць ізаляцыяй (у 2 знач.; спец.).

І. электрычны провад (ад другіх праваднікоў).

|| наз. ізаля́цыя, -і, ж. і ізалява́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

навако́льны, -ая, -ае.

1. Які знаходзіцца або жыве ў наваколлі; адбываецца навокал каго-, чаго-н.

Навакольная мясцовасць.

Навакольныя людзі.

Навакольныя гукі.

2. у знач. наз. навако́льнае, -ага, н. Тое, што знаходзіцца навокал каго-, чаго-н.

Любавацца навакольным.

3. у знач. наз. навако́льныя, -ых. Людзі, якія акружаюць каго-н.

Абыякавы да навакольных.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

нагляда́льнасць, ‑і, ж.

Здольнасць бачыць, заўважаць у навакольным свеце розныя факты, з’явы, якія не заўсёды бачаць, заўважаюць іншыя; назіральнасць. Развіваць у сабе наглядальнасць. □ Мяне здзівіла яго [гаспадара] наглядальнасць, ён ведаў мае патаемныя думкі. Гурскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

аптымісты́чны, ‑ая, ‑ае.

Прасякнуты аптымізмам, жыццярадасны. Але, нягледзячы на такое гарэнне і завіруху ў думках, пасля таго як убачыў таполі і раку, да.. [Шыковіча] вярнулася звычайная аптымістычная здольнасць любавацца навакольным: зімой, дрэвамі, жанчынамі, дзецьмі. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)