мітусі́цца
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 2-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
мітушу́ся |
мітусі́мся |
| 2-я ас. |
мітусі́шся |
мітусіце́ся |
| 3-я ас. |
мітусі́цца |
мітуся́цца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
мітусі́ўся |
мітусі́ліся |
| ж. |
мітусі́лася |
| н. |
мітусі́лася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
мітусі́ся |
мітусі́цеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
мітусячы́ся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
мітусі́цца, -тушу́ся, -ту́сішся, -ту́сіцца; -ту́сімся, -ту́сіцеся, -ту́сяцца; незак.
1. Хутка і без перапынку перамяшчацца ў розных напрамках.
Мітусяцца людзі на вакзале.
Думкі мітусяцца (перан.).
2. Увіхацца, хутка рабіць што-н.
М. каля печы.
3. Мільгацець перад вачамі.
Літары мітусяцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
мітусі́цца несов.
1. суети́ться; мета́ться;
2. (быть в хлопотах) суети́ться, хлопота́ть;
3. (перед глазами) мелька́ть; мельтеши́ть;
4. безл. (об ощущении пестроты, ряби) пестри́ть, ряби́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
мітусі́цца, ‑тушуся, ‑тусішся, ‑тусіцца; незак.
1. Хутка і бесперастанку перамяшчацца ў розных напрамках. У лесе было ціха. Кукавала зязюля. Мітусіліся на высокіх соснах вавёркі. Курто. На вуліцы мітусіліся людзі, шмыгалі ў розныя бакі аўтамашыны. Пянкрат. // Бязладна і мітусліва рухацца; насіцца. Дзяўчына ў чоўне так мітусілася, што некалькі разоў ледзь не перакуліла яго. Маўр. Мітусіліся па ветры лянівыя сняжыны, садзіліся на твар, заляталі .. за каўнер шыняля. Галавач. // перан. Бязладна праносяцца, з’яўляцца і хутка знікаць у памяці. Думкі мітусіліся, усё ніяк не маглі прыйсці да ладу. Лынькоў. У галаве мітусілася рознагалосіца гукаў, чутая ўдзень на полі. Мележ.
2. Увіхацца, мітусліва рабіць што‑н. [Шымет] яшчэ некалькі гадзін мітусіўся каля згружанай цэглы, папраўляў клеткі, нешта пералічваў, перамерваў. Кулакоўскі. Сама .. [гаспадыня] цяпер мітусілася па пакоі, перастаўляла з месца на месца крэслы, не ведаючы, дзе пасадзіць гасцей. Шахавец.
3. Мільгацець перад вачамі. Цяпер не чытае стары, вочы не так добра бачаць, літары мітусяцца і расплываюцца. Крапіва. // у безас. ужыв. У вачах мітусілася, некаторых нават пачало нудзіць. Новікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Мітусі́цца, мітузі́цца, мітушы́цца, мытушы́тысь, мытушя́тысь ’хутка і бесперапынку перамяшчацца ў розных напрамках’, ’бязладна рухацца, увіхацца’, ’мільгацець перад вачыма’, ’рабацець, каламуціцца, перамешвацца’, ’перашкаджацца’, ’свяціць няроўным бляскам’, ’салавець’, ’збівацца ў размове, губляцца, саромецца’ (ТСБМ, Нас., Грыг., Гарэц., Мядзв., Шат., Касп., Бяльк., Растарг., Клім., ТС; паст., пух., іўеў., Сл. ПЗБ; КЭС, лаг.; Крыў., Дзіс.). Рус. ми́туси́ть ’перамешваць, збіваць з панталыку’, ’глядзець адным вокам, жмурыцца’, митуси́ться ’мітусіцца’, ’хвалявацца’, ’рабацець’, ’здавацца’, смал. митуса́ ’няўрымслівы’. Параўн. таксама рус. мельтеши́ть ’мільгаць’. Да мі́тусь (гл.). Карскі (Труды, 393) супастаўляе бел. мітусі́ць ’муціць, мяшаць, трывожыць’ з літ. mita, mitas ’крыло мутніка (венцера)’. Мартынаў (Бел.-укр. ізал., 51) адносіць лексему мітусі́цца да балтызмаў перыяду існавання Велікага княства Літоўскага. Лаўчутэ (Балтизмы, 55–56) у якасці балт. крыніцы для бел.-рус. ізалексы падае лат. mits, mitus ’мена’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
мітусіцца, круціцца, таўчыся; таўпехацца (разм.); біцца, кідацца (перан.)
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
замітусі́цца, -тушу́ся, -тусі́шся, -тусі́цца; -тусі́мся, -тусіце́ся, -туся́цца; зак.
Пачаць мітусіцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
суети́ться несов. мітусі́цца;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сумятлі́вы, -ая, -ае.
1. Залішне мітуслівы, схільны мітусіцца.
С. чалавек.
2. Поўны мітусні, клопатаў.
С. месяц.
|| наз. сумятлі́васць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
замітусі́цца, ‑тушуся, ‑тусішся, ‑тусіцца; зак.
Пачаць мітусіцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)