мяце́ж, мяцяжу́, мн. мяцяжы́, мяцяжо́ў, м.

Стыхійнае ўзброенае паўстанне супраць улады.

Падаўленне мяцяжу.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

мяце́ж

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. мяце́ж мяцяжы́
Р. мяцяжу́ мяцяжо́ў
Д. мяцяжу́ мяцяжа́м
В. мяце́ж мяцяжы́
Т. мяцяжо́м мяцяжа́мі
М. мяцяжы́ мяцяжа́х

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

мяце́ж (род. мяцяжу́) м. мяте́ж

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

мяце́ж, мяцяжу, м.

Стыхійнае ўзброенае паўстанне. Народны мяцеж. Салдацкі мяцеж. // Узброенае паўстанне ў выніку змовы супроць існуючай улады. Контррэвалюцыйны мяцеж.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Мяце́ж ’стыхійнае, узброенае паўстанне’ (ТСБМ, Яруш., Сл. ПЗБ), ’разбой, сумятня, знішчэнне’, ’завея, мяцеліца’ (ТС), мяцежа́ ’паўстанне’ (валож., Сл. ПЗБ), мяцежыць ’трывожыць, прыводзіць у замяшанне’ (Нар. Гом.). Укр. меті́ж, ст.-чэш. mětež, славац. mätež ’сумятня’, славен. mȇtež ’бура, мяцеліца’, серб.-харв. ме́теж, макед. метеж, балг. мете́ж, ст.-слав. многомѧтеѫенъ, чэхаслав. мѧтежь ’мяцеж’. Прасл. mętezь: mętezь (Варбат, Слав. языкозн. VII Междунар. съезд, M., 1973, 95), утворанае ад męsti (рус. мясти́ ’прыводзіць у сумятню’, ст.-рус. мясти ’перамешваць’ (XII ст.), ’блытаць’, ’падбухторваць’, ’мітрэнжыць’, ’грэбаваць’, н.-луж. měsć, в.-луж. mjasć, чэш. másti, славац. miasť, славен. mę́sti ’тс’, серб.-харв. ме́сти ’збіваць масла’, ме́сти се ’блытацца, бударажыць’) (Бернекер, 2, 44; Фасмер, 3, 31 і 32; Скок, 2, 413; БЕР, 3, 767).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

бунт¹, -у, М -нце, мн. -ы, -аў, м.

Стыхійнае паўстанне, мяцеж.

Зямельны б. сялян.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

замяце́жыць

‘узняць мяцеж; выканаць дзеянне, якое нагадвае мяцеж’

дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. замяце́жу замяце́жым
2-я ас. замяце́жыш замяце́жыце
3-я ас. замяце́жыць замяце́жаць
Прошлы час
м. замяце́жыў замяце́жылі
ж. замяце́жыла
н. замяце́жыла
Загадны лад
2-я ас. замяце́ж замяце́жце
Дзеепрыслоўе
прош. час замяце́жыўшы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

мяте́ж мяце́ж, род. мяцяжу́ м.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сму́та, -ы, ДМ сму́це, ж.

1. Паўстанне, мяцеж (уст.).

Сеяць смуту.

2. Душэўнае замяшанне, хваляванне.

С. на сэрцы.

|| прым. сму́тны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

бу́нт

‘паўстанне, мяцеж’

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. бу́нт бу́нты
Р. бу́нту бу́нтаў
Д. бу́нту бу́нтам
В. бу́нт бу́нты
Т. бу́нтам бу́нтамі
М. бу́нце бу́нтах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)