мятлі́ца, -ы, ж.
Шматгадовая расліна сямейства злакавых з суквеццем у выглядзе мяцёлкі.
Зарадзіла м. — хлебу палавіца (прыказка).
|| прым. мятлі́чны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
мятлі́ца
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
| Н. |
мятлі́ца |
| Р. |
мятлі́цы |
| Д. |
мятлі́цы |
| В. |
мятлі́цу |
| Т. |
мятлі́цай
мятлі́цаю |
| М. |
мятлі́цы |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
мятлі́ца ж., бот. метли́ца, метла́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
мятлі́ца, ‑ы, ж.
Шматгадовая расліна сямейства злакавых з суквеццем у выглядзе мяцёлкі. Злева, зарослы сівай мятліцай, зялёным лопухам з калючымі шышкамі, ляжаў земляны вал старажытнай крэпасці. Грамовіч. Зарадзіла мятліца — хлебу палавіца. Прыказка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Мятлі́ца, метлііха ’мятлюг, Agrostis vulgaris L.’ (ТСБМ, БелСЭ, Шат., ТС; слуц., Шн. 2; ваўк., Сл. ПЗБ), ’метлюжок аднагадовы, Poa annua L.’ (шчуч., шальч., Сл. ПЗБ), ’жарновец мяцёлчаты, Sarothamnus scoparinis (L.) Wimm, et Koch.’ (Др.-Падб.; гродз., Кіс.), ’трыснёг, Phragmites communis Trin.’ (мазыр., Жыв. сл.; стол., Яшк.; Бяльк.), ’каласоўнік аржаны, Bromus secalinus L.’ (Нас.; мін., Кіс.), мятлічка ’мятлічка звычайная, Apera spica-venti (L.) P. Beauv.’ (маг., Кіс.). Усе да мятла©. Названы паводле падабенства кветаноснай (пладаноснай) мяцёлкі да мятлы. Аналагічна шматлікія назвы з гэтым коранем у іншых славянскіх мовах. Брукнер (345) звязвае польск. motloch ’чэрнь, натоўп’ з mietlica ’пустазелле’, ’тое, што адкідаецца’, супраць чаго Махэк₂ (561). Мяркулава (Этимология–1974, 72–74) падтрымлівае Брукнера. #
◎ Мятлі́ца 2 ’дробная соль’ (іўеў., Сл. ПЗБ). Няясна.
◎ Мятліца 3 ў фальклорным запісе: Пташачкі садзілісь па мястам, усё па дзераўцам, па мятліцам, па ракітавым кустам (паўн.-усх., КЭС). Відаць, у выніку народнай этымалогіі з па вятвіцам.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
мятлю́г, метлюгу́, м.
Тое, што і мятліца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
полеви́ца бот. мятлі́ца, -цы ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
мятлю́г, метлюгу, м.
Тое, што і мятліца. Мігаціць.. [луг] краскамі, залаціцца паспяваючым метлюгом і вабіць да сябе. Нікановіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мя́тлик м., бот. мятлі́ца, -цы ж.; обл. метлюжо́к, -жку́ м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Мя́дліца 1 ’мялка’ (беласт., Сл. ПЗБ). З польск. międlica ’тс’. г
◎ Мядлі́ца 2 ’мятліца, метлюжок звычайны, Poa trivialis L.’ (рагач., Мат. Гом.). Да мятліца (гл.). Мена т > д выклікана звонкасцю санорных.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)