ме́цца, ма́юся, ма́ешся, ма́ецца; ма́йся; незак.
1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Быць у наяўнасці; знаходзіцца, існаваць.
Маецца запас харчоў.
2. Адчуваць сябе.
Як вы маецеся?
3. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), з інф. Аб тым, што павінна быць.
Меўся ўчора прыехаць.
◊
Маецца на ўвазе — мяркуецца, падразумяваецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ме́цца
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
ма́юся |
ма́емся |
| 2-я ас. |
ма́ешся |
ма́ецеся |
| 3-я ас. |
ма́ецца |
ма́юцца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
ме́ўся |
ме́ліся |
| ж. |
ме́лася |
| н. |
ме́лася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
ма́йся |
ма́йцеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
ма́ючыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
ме́цца I несов.
1. име́ться;
у мяне́ ма́юцца но́выя зве́сткі — у меня́ име́ются но́вые све́дения;
у атра́дзе ме́ліся запа́сы праду́ктаў — в отря́де име́лись запа́сы проду́ктов;
м. ў ная́ўнасці — име́ться в нали́чии;
2. чу́вствовать себя́, пожива́ть;
як вы ма́ецеся? — как вы себя́ чу́вствуете (как вы пожива́ете)?;
3. до́лжен (должна́, должно́ и т.д.) быть; (иметь намерение) предполага́ть; (реже) намерева́ться;
ху́тка ме́лася пача́цца жніво́ — ско́ро должна́ была́ нача́ться жа́тва;
ён ме́ўся вярну́цца ўчо́ра — он до́лжен был (предполага́л) верну́ться вчера́;
да мяне́ ме́ліся прыйсці́ сябры́ — ко мне должны́ бы́ли (намерева́лись) прийти́ друзья́;
◊ м. на ўва́зе — безл. име́ться в виду́
ме́цца II сущ., нескл., ср., муз., разг. ме́ццо
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ме́цца 1, маюся, маешся, маецца; незак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Быць у наяўнасці; знаходзіцца; існаваць. Уласна кажучы, рашэнне магло быць і было толькі адно: ісці, не губляючы ні адной хвіліны дарэмна, ісці, пакуль маецца непарушны запас харчоў. Шамякін. [Аксіння:] — Ды мы, сынок, не былі б у крыўдзе, каб у цябе і сакрэты якія меліся... Лынькоў.
2. Адчуваць сябе. — Як маешся? — разглядаючы вільготнымі вачыма сябра .., спытаўся .. [Цімка]. Карпаў. Раніцой, перад пачаткам урокаў, Клава заглянула ў школьны сад: як там маюцца яе бярозкі? Якімовіч.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.), з інф. Аб тым, што павінна быць. Меўся распачацца справаздачна-выбарчы сход прафсаюзнай арганізацыі. Карпюк. // Мець намер, збірацца зрабіць што‑н. Кафедра мелася рэкамендаваць кандыдатаў у аспірантуру. Шахавец. З дому Косця меўся ехаць крадком, але перад бацькам нібы прагаварыўся. Адамчык.
•••
Мецца на ўвазе — меркавацца, падразумявацца.
ме́цца 2, нескл., н.
Разм. Тое, што і мецца-сапрана.
[Іт. mezzo — сярэдні.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ме́цца ў словазлучэннях мецца‑сапрана ’жаночы голас, сярэдні паміж сапрана і кантральта’, ме́цца‑тынта ’ручны спосаб гравіравання на метале’ (ТСБМ). Праз рус. мову (Крукоўскі, Уплыў, 84) з італ. mezzo ’сярэдні’ < лац. medius ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ме́цца-сапра́навы
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
ме́цца-сапра́навы |
ме́цца-сапра́навая |
ме́цца-сапра́навае |
ме́цца-сапра́навыя |
| Р. |
ме́цца-сапра́навага |
ме́цца-сапра́навай
ме́цца-сапра́навае |
ме́цца-сапра́навага |
ме́цца-сапра́навых |
| Д. |
ме́цца-сапра́наваму |
ме́цца-сапра́навай |
ме́цца-сапра́наваму |
ме́цца-сапра́навым |
| В. |
ме́цца-сапра́навы (неадуш.)
ме́цца-сапра́навага (адуш.) |
ме́цца-сапра́навую |
ме́цца-сапра́навае |
ме́цца-сапра́навыя (неадуш.)
ме́цца-сапра́навых (адуш.) |
| Т. |
ме́цца-сапра́навым |
ме́цца-сапра́навай
ме́цца-сапра́наваю |
ме́цца-сапра́навым |
ме́цца-сапра́навымі |
| М. |
ме́цца-сапра́навым |
ме́цца-сапра́навай |
ме́цца-сапра́навым |
ме́цца-сапра́навых |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
ме́цца-ты́нта
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, ніякі род, нескланяльны
|
адз. |
мн. |
| Н. |
ме́цца-ты́нта |
ме́цца-ты́нта |
| Р. |
ме́цца-ты́нта |
ме́цца-ты́нта |
| Д. |
ме́цца-ты́нта |
ме́цца-ты́нта |
| В. |
ме́цца-ты́нта |
ме́цца-ты́нта |
| Т. |
ме́цца-ты́нта |
ме́цца-ты́нта |
| М. |
ме́цца-ты́нта |
ме́цца-ты́нта |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
ме́цца-сапра́на
‘спявачка’
назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, жаночы род, нескланяльны
|
адз. |
мн. |
| Н. |
ме́цца-сапра́на |
ме́цца-сапра́на |
| Р. |
ме́цца-сапра́на |
ме́цца-сапра́на |
| Д. |
ме́цца-сапра́на |
ме́цца-сапра́на |
| В. |
ме́цца-сапра́на |
ме́цца-сапра́на |
| Т. |
ме́цца-сапра́на |
ме́цца-сапра́на |
| М. |
ме́цца-сапра́на |
ме́цца-сапра́на |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
ме́цца-сапра́на
‘жаночы голас’
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, ніякі род, нескланяльны
|
адз. |
мн. |
| Н. |
ме́цца-сапра́на |
ме́цца-сапра́на |
| Р. |
ме́цца-сапра́на |
ме́цца-сапра́на |
| Д. |
ме́цца-сапра́на |
ме́цца-сапра́на |
| В. |
ме́цца-сапра́на |
ме́цца-сапра́на |
| Т. |
ме́цца-сапра́на |
ме́цца-сапра́на |
| М. |
ме́цца-сапра́на |
ме́цца-сапра́на |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
ме́цца-сапра́на, нескл., н.
1. Жаночы голас, сярэдні паміж сапрана і кантральта.
2. Спявачка з такім голасам.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)