ме́сіва
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, ніякі род, 1 скланенне
|
адз. |
| Н. |
ме́сіва |
| Р. |
ме́сіва |
| Д. |
ме́сіву |
| В. |
ме́сіва |
| Т. |
ме́сівам |
| М. |
ме́сіве |
Крыніцы:
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
ме́сіва, ‑а, н.
Разм.
1. Густая або вадкаватая маса, ліпкая сумесь з чаго‑н. У круглай яме топчацца двое коней, месячы гліну. Усё ідзе ў гэта месіва — і салома з.. стрэх, і пацяруха ўсякая, і кастрыца... Брыль. // Глыбокая ліпкая гразь на дарозе. А дарога — месіва веснавой гразі, якая ўжо не замярзала і ўначы. Мікуліч.
2. Тое, што і мешаніна (у 1 знач.). У празрыстай лёгкай сіняве загойдалася чорнае месіва — дым з пылам. Кухараў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
каламе́са, -ы, ж. (разм.).
Негустая сумесь чаго-н.; месіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
раскі́слы, -ая, -ае.
1. Які раскіс, ператварыўся ў вязкае месіва.
Раскіслая гліна.
2. перан. Расслаблены, разамлелы.
Р. твар.
|| наз. раскі́сласць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
каламе́са, ‑ы, ж.
Разм. Негустая сумесь чаго‑н.; месіва. Унізе гоніць каламесу Імклівасць злоснае ракі. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Размузне́ць ’стаць мяккім, ператварыцца ў месіва’ (Скарбы). Ад муза́ 2 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
умясі́ць, умяшу, умесіш, умесіць; зак., што.
1. Добра вымесіць, замясіць цеста.
2. Месячы, дабавіць чаго‑н. у якое‑н. месіва. Умясіць разынкі ў цеста.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
раскі́снуць, -ну, -неш, -не; раскіс, -сла; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пад дзеяннем вільгаці, вады ператварыцца ў вязкае месіва, размокнуць, разбухнуць.
Зямля раскісла.
Боты раскіслі.
2. перан. Расслабіцца, разамлець (ад гарачыні, выпіўкі і пад.).
Р. на сонцы.
Выпіў шклянку і раскіс.
3. перан. Паддацца залішняй чуллівасці.
|| незак. раскіса́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
раскі́слы, ‑ая, ‑ае.
1. Які раскіс, ператварыўся ў вязкае месіва. Раскіслая дарога. □ Ледзь вырываючы ногі з раскіслага глею, [Гораў] пайшоў да брамы. Караткевіч. // Набраклы, размоклы. Валодзя не сказаў нічога, адно задуменна пазіраў з-пад раскіслага, падобнага на сабачае вуха казырка. Мележ.
2. перан. Расслаблены, разамлелы. Таварыш Васіль азірнуўся, і вочы ўбачылі раскіслы, нявыспаны твар у жоўтай шчаціне няголенай барады. Пестрак. // Які страціў волю, здольнасць дзейнічаць. Дзмітрый здагадаўся, што стралку проста боязна. Хацелася пакрычаць на гэтага раскіслага здаравяка, але ўтрымаўся. Беразняк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
раскі́снуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; пр. раскіс, ‑ла; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пад дзеяннем вільгаці, вады ператварыцца ў вязкае месіва. Зямля ў стэпе адразу раскісла, набіралася цэлымі пудамі на боты. Даніленка. // Набраўшыся вільгаці, размокнуць, разбухнуць. Боты раскіслі, зняць іх было цэлае мучэнне. Карпюк.
2. перан. Расслабіцца, разамлець (ад гарачыні, выпіўкі і пад.). [Незнаёмец] адразу ж раскіс ад яды і цяпла, паваліўся спаць. Асіпенка. // Страціць волю, здольнасць дзейнічаць. — Ты прабач, але ты — баязлівец і панікёр! Пакрытыкавалі — і ты раскіс. Шамякін. Першая нягода — і раскіслі. Ніякая загартоўка не памагае... Навуменка. // Паддацца залішняй чуллівасці. Калі выйшаў Гаварушка, Зіначка нават заплакала, а Захарава з аддзела кадраў праборку ёй давала: — Раскісла! Перараджэнца гэтага шкада стала? Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)