мацне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; незак.
1. Рабіцца больш моцным, здаровым.
Мышцы мацнеюць.
2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Узнімацца, дзьмуць больш моцна.
Вецер мацнее.
3. перан. Станавіцца ўстойлівым.
М. духам.
4. Умацоўвацца экана-
мічна, арганізацыйна.
Год ад году мацнее гаспадарка.
5. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Набірацца моцы ў працэсе прыгатавання (пра віно, чай і пад.).
Чай мацнее, калі завараны пастаіць.
|| зак. памацне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
мацне́ць
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
мацне́ю |
мацне́ем |
| 2-я ас. |
мацне́еш |
мацне́еце |
| 3-я ас. |
мацне́е |
мацне́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
мацне́ў |
мацне́лі |
| ж. |
мацне́ла |
| н. |
мацне́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
мацне́й |
мацне́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
мацне́ючы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
мацне́ць несов.
1. уси́ливаться, крепча́ть;
ве́цер ~не́е — ве́тер уси́ливается (крепча́ет);
2. (делаться более сильным, здоровым) кре́пнуть;
мы́шцы ~не́юць — мы́шцы кре́пнут;
3. прочне́ть;
4. (о могуществе) уси́ливаться; кре́пнуть;
дзяржа́ва ~не́е — госуда́рство уси́ливается (кре́пнет);
5. (о вине, табаке и т.п.) кре́пнуть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
мацне́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; незак.
Рабіцца больш моцным (у 2–8 знач.); набірацца сіл. Мароз мацнеў. Вецер сціх зусім, і ў цёмным вячэрнім небе запаліліся першыя зоркі. Лынькоў. Залпы і паасобныя стрэлы мацнелі, гусцелі і ўрэшце зліліся ў суцэльны гул. Мележ. Гарыць касцёр. Каб ён мацнеў, Падкінем, хлопцы, дроў. Кірэенка. Усё мацнела і мацнела надзея, што вось-вось пакажацца недзе тут і Марыя. Кулакоўскі. З кожным годам расла і мацнела арцельная гаспадарка. Жычка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мацнець, узмацняцца, умацоўвацца; крапчэць (абл.); разгарацца (перан.)
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
крепча́ть несов. мацне́ць; (становиться сильнее) дужэ́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
глыбе́ць, ‑ее; незак.
Станавіцца больш глыбокім. Снежная яма ля кабіны хутка глыбела і расшыралася. Кулакоўскі. // Мацнець, пашырацца (пра пачуцці і інш.). Праўду кажуць, пачуцці ў маўчанні глыбеюць. Лужанін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кре́пнуть несов. (делаться более крепким) мацне́ць; (делаться более сильным) дужэ́ць; (здороветь) здараве́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дужэ́ць, ‑э́ю, ‑э́еш, ‑э́е і дужа́ць, ‑а́ю, ‑а́еш, ‑а́е; незак.
Разм. Станавіцца дужэйшым, набірацца сіл; мацнець, узмацняцца. Хлопчык любы, дужэй і гадуйся спакойна. Зарыцкі. І рукі дужэлі, і кола штурхала было паслухмяна марацкім рукам. А. Вольскі. Гул набліжаецца, дужае, аж угінаецца зямля. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)