ма́цаць, ма́цаю, ма́цаеш, ма́цае; незак.
1. што. Датыкаючыся, распазнаваць што-н., упэўнівацца ў чым-н.
М. пульс.
2. каго-што. Шукаць вобмацкам.
М. ракаў.
|| наз. ма́цанне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ма́цаць
дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
ма́цаю |
ма́цаем |
| 2-я ас. |
ма́цаеш |
ма́цаеце |
| 3-я ас. |
ма́цае |
ма́цаюць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
ма́цаў |
ма́цалі |
| ж. |
ма́цала |
| н. |
ма́цала |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
ма́цай |
ма́цайце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
ма́цаючы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
ма́цаць (каго, што, у чым) несов.
1. щу́пать (кого, что);
м. пульс — щу́пать пульс;
2. (искать ощупью) ша́рить;
м. кішэ́ні (у кішэ́нях) — ша́рить в карма́нах (по карма́нам)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ма́цаць, мацаю, мацаеш, мацае; незак., каго-што.
1. Датыкаючыся, распазнаваць што‑н., упэўнівацца ў чым‑н. Падарункі пайшлі па руках жанчын і дзяўчат, яны мацалі, разглядалі, прыцэньваліся да іх. Сабаленка. [Сярожа] аглядаў і мацаў кожную рэч, нібы правяраючы якасць усяго, што было ў пакоі. Шамякін.
2. Шукаць вобмацкам. У цёплыя дні Міколжа лазіў з бацькам у рэчку і мацаў ракаў. Лынькоў.
3. перан. Абшукваць. Роўнядзь ракі лізнуў кінжал пражэктара і некалькі хвілін асцярожна мацаў партызанскі бераг. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ма́цаць, ма́цыць, ма́цатэ ’датыкаючыся, распазнаваць што-небудзь’, ’шукаць, абшукваць вобмацкам’, ’правяраць курыцу, ці яна з яйкам’ (ТСБМ, Нас., Шат., Касп., Бяльк., Растарг., Сл. ПЗБ, ТС; драг., КЭС). Укр. мацати ’тс’, рус. мацать на тэрыторыі, якая прылягае да бел. і ўкр.; польск. macać, мар.-славац., ляш. macati hmatami, чэш. makati, ганацк. mněkat, славац. macať, н.-луж. makaś, в.-луж. masać, н.-луж. smasaś ’тс’. З польск. macać (Кюнэ, 74). Да зах.-слав. ⁺makati < і.-е. *mōk‑ (Шустэр–Шэўц, 12, 879–880). Неверагодна Махэк₂, 349, які macati выводзіць з mat‑s‑ati < (h)matati ’мацаць, шукаць’. Сюды ж мацацца ’марудзіць’ (карэліц., Нар. сл.) у выніку семантычнага пераносу ’(паволі) шукаць датыкаючыся’ > ’марудзіць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пама́цаць, -аю, -аеш, -ае; зак.
1. гл. мацаць.
2. Пашукаць некаторы час вобмацкам.
П. у кішэнях.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
лэ́паць, -аю, -аеш, -ае; незак., каго-што (разм.).
Лапаць, мацаць.
Л. сябе па кішэнях.
|| наз. лэ́панне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
мац, выкл., у знач. вык. (разм.).
Ужыв. са знач. дзеяслова мацаць.
М. у кішэнь, а кашалька як не было.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ла́пать несов., прост. ла́паць, ма́цаць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
выщу́пывать несов., разг. выма́цваць, ма́цаць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)