маты́лька

‘самка матыля’

назоўнік, агульны, адушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. маты́лька маты́лькі
Р. маты́лькі маты́лек
Д. маты́льцы маты́лькам
В. маты́льку маты́лек
Т. маты́лькай
маты́лькаю		 маты́лькамі
М. маты́льцы маты́льках

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

матылё́к

назоўнік, агульны, адушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. матылё́к матылькі́
Р. матылька́ матылько́ў
Д. матыльку́ матылька́м
В. матылька́ матылько́ў
Т. матылько́м матылька́мі
М. матыльку́ матылька́х

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

спы́рхнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.

Хутка ўзляцець, зляцець адкуль‑н. (пра птушку, матылька і пад.).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

спы́рхнуць, 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., -не; зак.

Хутка ўзляцець, зляцець адкуль-н. (пра птушку, матылька і пад.).

Верабей спырхнуў з куста.

|| незак. спы́рхваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

метамарфо́за, -ы, мн. -ы, -фо́з, ж.

1. Відазмяненне, пераўтварэнне, пераход у іншую форму развіцця з набыццём новага знешняга выгляду і функцый (спец.).

М. вусеня ў матылька.

2. Поўная канчатковая перамена, змяненне (кніжн.).

З ім адбылася незвычайная м.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

матылько́вы, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да матылька, матылькоў, належыць ім. Матыльковыя крыльцы.

2. у знач. наз. матылько́выя, ‑ых. Тое, што і бабовыя.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

каёмчатый шляка́ты; аблямава́ны;

каёмчатые кры́лья ба́бочки шляка́тыя кры́лы матыля́ (матылька́);

каёмчатый плато́к ху́стка са шля́кам.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Матылі́ ’смажаная бульба’ (Вешт.). Не зусім ясна. Магчыма, паводле падабенства па колеру: жаўтавата-карычневыя падгарэлыя скрыгалікі бульбы падобныя да крылаў матылька.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Маты́лькі ’кветкі валошкі, Centaurea cyanus L.’ (карэліц., Сцяшк. Сл.). З польск. motyl ’сіняк’ і паводле падабенства колераў назва перанеслася на васілёк. Аднак рус. маск. мотылёк ’валошка’ і дан. ’стэпавы бяссмертнік’.

Матылькі́ 1 ’зацірка’ (ельск., Мат. Гом.). Відавочна, гэта слова адносіцца да рэдкай заціркі, у якой галушкі цяжка злавіць у лыжку, як матылька. Да матылёк (гл.).

*Матылькі́ 2, матылькі́ ’від узору ткання’ (петрык., Уладз.). Вузкі рэгіяналізм. Да матылёк (гл.). Узор названы паводле «лёгкасці лёту яго кветак, нібы ў матылька».

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ву́сень ’лічынка матылька’ (БРС, Шат., Сцяшк. МГ) ву́сень зборн. ’тс’ (КСТ), укр. ву́сень, гу́сень. Магчыма, утворана шляхам другаснай дэрывацыі ад ву́сеніца (гл.) як парная па роду форма тыпу лось — ласіца.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)