марга́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.
1. Міжвольна падымаць і апускаць павекі.
М. вачамі.
2. каму. Падаваць знак рухам павек, падморгваць.
М. суседу, каб замоўк.
3. перан. Свяціць мігаючым святлом.
Лямпачка маргае.
4. перан. Упускаць зручны момант; зяваць (у 2 знач.).
|| аднакр. маргну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́ (да 1—3 знач.).
◊
Вокам не маргнуць —
1) не падаць віду;
2) доўга не раздумваць, не вагацца перад тым, як зрабіць што-н.
|| наз. марга́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
марга́ць
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
марга́ю |
марга́ем |
| 2-я ас. |
марга́еш |
марга́еце |
| 3-я ас. |
марга́е |
марга́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
марга́ў |
марга́лі |
| ж. |
марга́ла |
| н. |
марга́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
марга́й |
марга́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
марга́ючы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
марга́ць несов.
1. морга́ть, мига́ть;
м. вача́мі — морга́ть (мига́ть) глаза́ми;
2. (подавать знак) мига́ть, подми́гивать; морга́ть;
3. перен. мерца́ть, мига́ть, морга́ть;
ля́мпачка ~га́е — ла́мпочка мерца́ет (мига́ет, морга́ет)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
марга́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
1. Міжвольна падымаць і апускаць павекі. Мікіта Уласавіч стаяў збоку і толькі часта-часта маргаў.., нібы ў вочы яму трапіла нейкая парушына. Шуцько. Юрка маўчаў, толькі неяк жаласліва маргаў вачыма. Кулакоўскі.
2. Падаваць знак каму‑н. рухам павек, падморгваць. Пан Забжэцкі маргаў [дзецям] з-за стала, ківаў, пагражаў, маўляў: «Я вам пакажу!» Сабаленка.
3. перан. Тое, што і міргаць (у 2 знач.). Лямпачка маргае. Газоўка маргае.
4. перан. Разм. Упускаць зручны момант; зяваць. Лета год корміць: нельга марнавацца, маргаць. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Марга́ць, моргаць, морга́ць ’міжвольна падымаць і апускаць векі’, ’падморгваць’, ’міргаць, мігцець’, (перан.) ’упускаць зручны момант’ (ТСБМ, ТС; беласт., Сл. ПЗБ), маргаце́ць ’мігацець, ззяць (аб зорках)’ (Сцяшк.), морготі́ты ’дваіцца, мітусіцца ў вачах’ (Клім.), маргану́ць (Яруш.), маргу́нь! ’пра аднаразовае марганне’ (мсцісл., Нар. лекс.), маргу́н, маргу́ха ’хто часта маргае вачыма’, узор у маргухі ’узор, пры разгляданні якога міргаціць у вачах’ (слуц., КЭС). Укр. морга́ти, рус. моргать, польск. mrugać, чэш. mrkati, мар. mrk(ot)ať, в.-луж. měrkotać ’тс’. Роднаснымі да прасл. mъrg‑ati (а пазней mъrk‑) з’яўляюцца літ. mérkti, лат. mirgt ’міргаць, жмурыць’ (Махэк₂, 379), літ. murgai, лат. mùrgi ’трызненне’, літ. mirgė́ti ’мігцець’, mar̃guoti ’тс’, ’пералівацца’, márgas ’стракаты’, лат. mir̂dzêt ’мігацець’ (Фасмер, 2, 652). Няма падстаў лічыць балтызмам палес. морготі́ты (Лаўчутэ, Балтызмы, 48).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
лы́паць, -аю, -аеш, -ае; незак. (разм.).
То адкрываць, то закрываць вочы, маргаць.
◊
Лыпаць вачамі —
1) бяссэнсава маргаць ад разгубленасці, збянтэжанасці, страху;
2) маўчаць, не ведаючы, што сказаць.
|| аднакр. лы́пнуць, -ну, -неш, -не; -ні.
|| наз. лы́панне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
мо́ргаць, -аю, -аеш, -ае; незак. (разм.).
Тое, што і маргаць (у 1 і 2 знач.).
|| наз. мо́рганне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
морга́ть несов. марга́ць, мо́ргаць, мірга́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
мірга́ць несов., см. марга́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
мо́ргаць несов., см. марга́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)