ло́пацца, 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., -ецца; незак.
1. Даваць трэшчыны, ірвацца з трэскам, надзімаючыся разрывацца і знікаць.
Лёд лопаецца.
Шклянка лопаецца.
2. перан. Цярпець крах, поўную няўдачу (разм.).
Лопаюцца планы.
◊
Лопацца са смеху (разм.) — знемагаць ад смеху.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ло́пацца
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
- |
- |
| 2-я ас. |
- |
- |
| 3-я ас. |
ло́паецца |
ло́паюцца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
ло́паўся |
ло́паліся |
| ж. |
ло́палася |
| н. |
ло́палася |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
ло́пацца несов. ло́паться; (о стекле — ещё) тре́скаться
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ло́пацца, ‑аецца; незак.
1. Даваць трэшчыны, разломвацца, раздзірацца; трэскацца. Лопаецца скура на руках. Лёд лопаецца. □ Лопаліся шыбы вокнаў, і з іх вырывалася клубы дыму і языкі полымя. Лупсякоў. Уначы ад марозу лопаліся бярвенні ў сценах. Хомчанка. // Ірвацца з трэскам. Струны лопаюцца. Трос лопаецца. // Трэскаючыся, распадацца. На ўзгорках ужо зусім суха. Лопаюцца прыгрэтыя сонцам пупышкі арэшніку. Жычка. // Выбухаць, разрывацца (пра бомбы, снарады, міны і пад.). Снарады сталі густа, са скрогатам лопацца над танкамі. Мележ. // Надзімаючыся, разрывацца і знікаць. У лужынах на асфальце ўсхопліваліся і, праплыўшы крыху, лопаліся бурбалкі. Карпаў.
2. перан. Разм. Цярпець поўную няўдачу, крах. Лопаюцца планы. Лопаюцца надзеі.
•••
Лопацца са смеху — тое, што і паміраць са смеху (гл. паміраць).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
по́кацца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -аецца; незак. (разм.).
Лопацца, распускацца.
Покаюцца пупышкі на дрэвах.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рэ́пацца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -аецца; незак. (разм.).
Трэскацца, лопацца.
Ад сіверу рэпаецца скура.
|| зак. парэ́пацца, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
тре́скатьсяI несов. трэ́скацца, ло́пацца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ло́паться несов. ло́пацца, трэ́скацца;
◊
терпе́ние его́ ло́пается у яго́ цярплі́васці не хапа́е;
ло́паться от сме́ха ло́пацца ад сме́ху.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
лоп, выкл. у знач. вык.
Разм. Ужываецца паводле значэння дзеясл. лопаць — лопнуць і лопацца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
по́кацца, ‑аецца; незак.
Разм. Лопацца, распускацца. Ужо набраклі і покаліся ад веснавога соку пупышкі на дрэвах. Паслядовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)