ла́пнуць
дзеяслоў, пераходны/непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
ла́пну |
ла́пнем |
| 2-я ас. |
ла́пнеш |
ла́пнеце |
| 3-я ас. |
ла́пне |
ла́пнуць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
ла́пнуў |
ла́пнулі |
| ж. |
ла́пнула |
| н. |
ла́пнула |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
ла́пні |
ла́пніце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
ла́пнуўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
ла́пнуць сов., однокр., прост. ла́пнуть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ла́пнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак., каго-што і без дап.
Аднакр. да лапаць 2.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ла́паць², -аю, -аеш, -ае; незак., каго-што і без дап. (разм.).
Хапаць, мацаць рукамі.
Не лапай, не купіш (прыказка).
|| аднакр. ла́пнуць, -ну, -неш, -не; -ні.
|| наз. ла́панне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
На́лапам ’нечакана’ (дзярж., Нар. сл.), ’знячэўку, інтэнсіўна’ (слуц., Нар. словатв.), нала́пам, налопам ’раптоўна, хціва’ (Сцяшк. Сл.), налопам ’нечакана, нахабна’ (Бяльк.), налоп ’нечаканасць’ (Бяльк.), укр. на́лопом ’нахабна’. З прыназоўнікавай канструкцыі *на лап, ад ла́паць, ла́пнуць ’схапіць’ (параўн. выкл. лап! ’цап!’), прадстаўленай у славац. strielať na lap ’доўга не цэлячыся (страляць)’, параўн. таксама укр. лапі ’лёгка, хутка’, ст.-рус. лапь ’не думаючы, проста’, польск. дыял. łopie ’хутка’, ст.-чэш. lap ’адразу, хутка, не задумваючыся’ сюды ж адносяць і лапчы́ва, лапшы́ва ’прагна (есці, піць)’ (Брукнер, 306; Фасмер, 2, 459; Махэк₂, 320). Канчатак ‑ам па ўзору прыслоўяў, утвораных на базе назоўнікавай формы творн. скл. адз. л.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)