ла́дзіць

дзеяслоў, пераходны/непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. ла́джу ла́дзім
2-я ас. ла́дзіш ла́дзіце
3-я ас. ла́дзіць ла́дзяць
Прошлы час
м. ла́дзіў ла́дзілі
ж. ла́дзіла
н. ла́дзіла
Загадны лад
2-я ас. ла́дзь ла́дзьце
Дзеепрыслоўе
цяп. час ла́дзячы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

ла́дзіць², -джу, -дзіш, -дзіць; -джаны; незак., што.

1. Рамантаваць, папраўляць, падрыхтоўваць, рабіць што-н. прыгодным для карыстання.

Л. сані.

2. Рабіць, ствараць, спраўляць, арганізоўваць.

Л. вяселле.

3. Настройваць музычны інструмент.

Л. баян.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ла́дзіць¹, -джу, -дзіш, -дзіць; незак., з кім.

1. Жыць у згодзе.

Яны ўсё жыццё ладзяць з суседзямі.

2. з кім-чым. Прыйсці да згоды, справіцца з кім-, чым-н.

Л. з дзецьмі.

|| зак. зла́дзіць, зла́джу, зла́дзіш, зла́дзіць; зла́джаны.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ла́дзіць несов.

1. (жить в согласии) ла́дить;

2. (приводить в исправное состояние) подчиня́ть, исправля́ть, ла́дить;

3. (музыкальный инструмент) настра́ивать;

4. разг. (делать что-л., устраивать) затева́ть; ла́дить

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ла́дзіць, ладжу, ладзіш, ладзіць; заг. ладзь; незак.

1. што. Папраўляць, рабіць зноў прыгодным для карыстання; рамантаваць. Нізка прыгнуўшы спіну, .. Гарась ладзіў паламаны ўчора гармонік. Каваль. [У кузні] прыемна пахла гарэлым вугалем і заўсёды шмат было людзей, якія прыязджалі ладзіць калёсы, губіць сярпы, каваць коней. Хведаровіч. Стрэхі гнілыя, і, каб не ліўся .. дождж, малінаўцы кожную восень ладзілі іх і засыпалі кастрыцай. Чарнышэвіч. // Настройваць музычны інструмент. А музыкі ў гулкай зале Ладзяць скрыпкі і цымбалы. Бядуля.

2. што. Разм. Рабіць, ствараць; будаваць. Працоўны сам закон тут піша І сам свой ладзіць дабрабыт. Колас. У хлопца ўжо і гады такія, што трэба прыбівацца да пары і ладзіць сталае жыццё на ўвесь век. Сабаленка. // Арганізоўваць; спраўляць. Я люблю глядзець, як зранку, Абудзіўшы ўсе куткі, Ладзяць гульні хлапчукі. Кірэенка. Хлопец з дзяўчынаю ўжо заручыны згулялі і збіраліся вяселле ладзіць. Гурскі.

3. Жыць у згодзе, міры. Анціпаў быў сумленны камуніст, умеў ладзіць з людзьмі. Хадкевіч. З навукай хлопец штось не ладзіў. Колас.

4. Разм. Рабіць што‑н. зладжана, раўнамерна; трапляць у агульны тон. Ладзіць у такт песні.

5. Разм. Лавіць зручны момант, імкнуцца зрабіць што‑н. Так і ладзіць сустрэцца.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Ла́дзіць (драг. лад́ытэ, целях. ла́діті) ’жыць у згодзе, дружбе’, ’дагаджаць, наравіць’, ’прыладжваць, уладкоўваць, прыводзіць у парадак’, ’быць прыдатным’, ’падрыхтоўваць, рыхтаваць’, ’мець намер’, ’настройваць інструмент’, ’рабіць зладжана’, ’рабіць, ствараць’, ’прыбудоўваць, прырабляць’, ’рамантаваць’, ’лавіць зручны момант’ (Нас., ТСБМ, Бяльк., Яруш., Яўс., Касп., Шат., Сл. паўн.-зах., КЭС, лаг.), браг. ’палоць у агародзе’ (Мат. Гом.), бяроз. ’гарадзіць плот’ (Шатал.), ’навіваць кросны’, драг. ’складваць, упарадкоўваць снапы ў гумне’ (Сл. паўн.-зах.); ла́дзіцца ’прымошчвацца’, ’каварна рабіць што-небудзь’, ’навучыцца ў працэсе практыкі’, ’наладжвацца’, ’ісці на лад’, ’збірацца, наважвацца, рыхтавацца зрабіць што-небудзь’, ’шанцаваць’ (Нас., ТСБМ, Бяльк., Касп., Сцяшк., Шат., КЭС, лаг.). Адыменнае ўтварэнне. Да лад (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

пала́дзіць, -ла́джу, -ла́дзіш, -ла́дзіць; зак., з кім.

Прыйсці да ладу, наладзіць узаемаразуменне, магчымасць сумеснага жыцця, дзейнасці.

П. з суседзямі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

няўжы́ўчывы, -ая, -ае.

Які дрэнна ўжываецца, ладзіць з іншымі людзьмі, а таксама ўласцівы такому чалавеку.

Н. чалавек.

Н. характар.

|| наз. няўжы́ўчывасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ужы́ўчывы, -ая, -ае.

Які ўмее ўжывацца (гл. ужыцца ў 1 знач.), ладзіць з другімі або ўласцівы такому чалавеку.

У. чалавек.

У. характар.

|| наз. ужы́ўчывасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

перахаладзі́ць, ‑ладжу, ‑лодзіш, ‑ладзіць; зак., што.

Вельмі ахаладзіць што‑н. Перахаладзіць цела.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)